 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Aşıq Kamil (tam adı: Kamil Şamil oğlu Zülfüqarov; 1 may 1929, Boranıkənd, Salyan qəzası – 7 dekabr 2004, Salyan, Salyan rayonu) — Azərbaycan ustad aşığı,[1][2][3] Şirvan aşıq məktəbinin nümayəndəsi,[4][1] Azərbaycan xalq dastanlarının ifaçısı və aşıq sənətinin təbliğatçısı. Kolxozçu ailəsində doğulan Kamil uşaqlıqdan sənətə maraq göstərmiş, 14 yaşından kənd mədəniyyət klubunda çalışaraq ailəsinə maddi dəstək vermişdir. Atasının həkim olmasını istəməsinə baxmayaraq, o, aşıqlıq sənətini seçmiş və özü təkbaşına tar çalmağı öyrənərək bu sahədə sərbəst fəaliyyətə başlamışdır. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, eləcə də SSRİ-nin digər ittifaq respublikalarında keçirilən tədbirlərdə fəal iştirak etmiş, xalq dastanlarını və öz şeirlərini ifa edərək populyarlıq qazanmışdır.
| Aşıq Kamil | |
|---|---|
| Aşıq Kamil Zülfüqarov | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1 may 1929 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 7 dekabr 2004 (75 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ→ Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | |
| Janr | folklor |
| Musiqi aləti | |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
 |
O, 1952-ci ildə Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin Aşıqlar ansamblının üzvü olmuş,[5] Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Bəylər Qədirov, Qurban Sadıqov kimi sənətkarlarla birgə çoxsaylı el məclislərində və dövlət tədbirlərində çıxış etmişdir. O, "Koroğlu", "Abbas və Gülgəz", "Valeh və Zərnigar" kimi dastanları və özünün bəstələdiyi mahnıları ifa etmiş, Azərbaycanın mədəni həyatında mühüm rol oynamışdır. 1951-ci ildən etibarən onun 110-dan çox şeiri yerli və mərkəzi qəzetlərdə dərc olunmuş, folklorşünas Seyfəddin Qəniyev tərəfindən sənəti yüksək qiymətləndirilmişdir. Kamil Zülfüqarov Şirvan folklor mühitinin tədqiqatına öz arxivi ilə töhfə vermiş, bir çox dastanı və aşıq sənəti ilə bağlı məlumatları gələcək nəsillərə çatdırmışdır.
Sənət fəaliyyəti boyunca o, çoxsaylı mükafatlar, o cümlədən "Aşıq Ələsgər — 150" yubiley medalı, Azərbaycan LKGİ MK-nin fəxri fərmanı və "Əmək veteranı" medalı kimi təltiflərə layiq görülmüşdür. 1993-cü ildə "Sazım mənim" adlı şeirlər kitabı nəşr olunmuş, burada onun qoşma, gəraylı və təcnis kimi müxtəlif janrlarda yazdığı əsərlər toplanmışdır. 1984-cü ildə qızının vəfatından sonra bir müddət sənətə ara vermişdir, lakin sonralar dövlət tədbirlərində çıxışlarını davam etdirmişdir.
Kamil Zülfüqarov 1 may 1929-cu ildə Salyan rayonunun Boranıkənd kəndində kolxozçu ailəsində anadan olub.[6][7] Atası Şamil Şahmar oğlu kolxozçu, anası Muxlisə isə evdar qadın idi. Kamil azyaşlı olduğu vaxtlarda, 1944-cü ildən atası ilə birgə kolxozda çalışır və ailəsinə köməklik göstərirdi. 1946-cı ildə Şorsulu kənd orta məktəbini bitirmişdir. Kamilin atası onun həkim olmasını istəsə də, o, uşaqlıqdan aşıqlıq sənəti ilə maraqlanmağa başlayıb. 14 yaşında sənətə kənddəki mədəniyyət klubunda çalışaraq gəlmiş, aşıqlıq sənəti məşğul olaraq ailəsinə maddi dəstək verirdi.[6][7] O, qonşu kəndlərdə də tanınmağa başlamış, kənddə, eləcə də qonşuluqlardakı el şənliklərində iştirak etmişdir.[8]
1952-ci ildə Məssurə Soltan qızı ilə evlənib. Aşıq Pənah Pənahovun rəhbərlik etdiyi "Kür" aşıqlar ansamblın üzvü olub.[9][8][10] Ansamblın üzvləri Qurban Sadıqov, Aşıq Bəylər Qədirov, Valeh Quliyev kimi aşıqlar idi.[11] O, 1955-ci ildə Salyan rayonuna köçmüşdür. Azərbaycan SSR-nin bir çox yerlərində Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Bəylər Qədirov, Aşıq Qurbanxan Sadıqov, Manaf Məmmədov, balabançı Əlməmməd Əmrahov, xanəndə Sədulla Rzayev, qarmon ifaçısı Aslan İlyasovla birgə bir çox el məclislərində iştirak etmişdir.[9][12][13][14]
Aşıq Kamil Zülfüqarov haqqında qəzet, jurnal və kitablarda məqalələr dərc olunmuşdur.[5][15] Folklorşünas, filologiya elmləri doktoru, professor Seyfəddin Qəniyev də onun sənətini yüksək qiymətləndirmiş, haqqında bir çox kitablarında ondan bəhs etmiş və məqalələr yazmışdır.[16][17][18] Aşıq Kamil Seyfəddin Qəniyevə Şirvan folklor mühitinin tədqiqatında bir çox köməkliklər etmiş, şəxsi arxivində qoruyub saxladığı Azərbaycan dastanları, aşıqlıq sənəti və sənət yoldaşlarının məlumatlarını toplayıb ona ötürmüşdür.[19] Aşıq Kamil Ağacavad Əlizadə, Əliağa Kürçaylı, Xəlil Rza Ulutürk, Seyfəddin Qəniyev və general Xəlil Xəlilov kimi şəxslərlə yaxın dostluqlar qurmuşdur.[20]
O, 7 dekabr 2004-cü ildə beyninə qan sızması nəticəsində vəfat etmiş və Salyanda dəfn edilmişdir.[21]
Şirvan aşıq məktəbinin nümayəndələrindən olan Aşıq Kamil sənətə kənd mədəniyyət klubunda tar çalmaqla başlamışdır. Tarda ifa etməyi və aşıqlığı təkbaşına özü öyrənmişdir.[7] Qəmbər adlı qarmon ifaçısı qohumundan səhnə mədəniyyəti ilə bağlı kömək almışdır. 1946-cı ildən başlayaraq, yəni 17 yaşından o, artıq sərbəst aşıq kimi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır.[8][10] 1947-ci ildə Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin mədəni-çadırının kütləvi işçisi kimi çalışmağa başlamışdır.[9] Aşıq Kamil 1951-ci ildən etibarən dövlət tədbirlərində, festivallarda fəal iştirak etmişdir. Azərbaycan SSR-də ümumrespublika baxış müsabiqələrində iştirak edərək I, II dərəcəli mükafatlar və digər fəxri fərmanlara layiq görülmüşdür.[13][21][22][23] 1952-ci ildə Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin Aşıqlar ansamblının və mədəniyyət evi fəaliyyət kollektivinin üzvü olur.[11]Salyan Aşıqlar Ansamblının üzvləri ilə birgə o, Bakı, Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində, habelə Azərbaycanın bir sıra kənd və rayonlarında konsert proqramı ilə çıxış etmişdir.[24][25][26] 1951-ci ildən Azərbaycanın mərkəzi və yerli qəzetlərində Aşıq Kamilin 110-dan çox şeiri çap olunmuşdur,[27][28][29] haqqında məqalələr yazılmışdır.[5][30][31]
O, Azərbaycan xalq dastanlarının ifaçısı olmuş və bunun təbliğatı ilə məşğul olmuşdur.[9] O, 30-a yaxın müxtəlif mövzuda xalq dastanı bilirdi.[13][23][32] O, iştirak etdiyi məclislərdə Koroğlu, Abbas və Gülgəz, "Valeh və Zərnigar", "Tahir və Zöhrə" və s. kimi dastanları oxumuş, M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında "Əmrah" dastanından parçalar ifa etmişdir.[7][9][33] O, şairlərin xalq yaradıcılığı janrında yazmış olduqları şeirlərə də saz havaları qoşmuşdur.[5] Onun vətən, sülh, azadlıq, məhəbbət, zəhmətkeşlik və s. haqqında bir çox şeir və mahnıları vardır.[12][23]
1958–1970-ci illər arasında dəfələrlə M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında "Aşıqlar gecəsi", "Salyan aşıqları gecəsi" adlı konsert proqramlarıyla sənət yoldaşları Əliməhəmməd Əmrahov, Manaf Məmmədov, Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Qurban Sadıqov, Valeh Quliyev, Sahib Rəhimov, Aşıq Bəylər və s. sənətkarlarla birlikdə çıxış etmişdir.[34][35] Dəfələrlə Moskvadakı Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisi (XTNS) iştirak edərək Azərbaycanı təmsil etmişdir. Rusiyanın digər şəhərlərində, Qazaxıstanda həm dövlət konsertlərində, həm də el məclislərində iştirak etmişdir.[36]
27 aprel 1961-ci ildə Azərbaycan Aşıqlarının III qurultayının, həmçinin Gənclərin I və II respublika festivallarının iştirakçısı olmuşdur.[8][10] 27 iyul 1962-ci ildə Bakı şəhərində Azərbaycan Gənclərinin III Ümumrespublika "Çiçəklən, bizim Azərbaycan!" devizi altında keçirilən festivalın laureatı adına layiq görülmüşdür.[10][33][37] Aşıq Kamil 1972-ci ildə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə keçirilən Aşıq Ələsgərin 150 illik yubileyində Azərbaycan aşıq sənətində fəaliyyətlərinə görə "Aşıq Ələsgər — 150" yubiley medalı ilə təltif olunmuşdur.
21 sentyabr 1978-ci ildən Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyində aşıq kimi çalışmışdır.1978-ci ildə Aşıqların II Respublika baxışında çıxışına görə Azərbaycan LKGI MK-nın fəxri fərmanına və həmçinin laureat medalına layiq görülmüşdür.[13][23] 1980-ci ildən Salyan Rayon Mədəniyyət Evinin "Kür" aşıqlar ansamblının bədii rəhbəri təyin edilmişdir. Rayonda fəaliyyət göstərən "Dastan" aşıqlar klubunun ilk rəhbəri olmuşdur.[13][36] 1984-cü ildən Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvüdür. 19 mart 1984-cü ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında keçirilən Azərbaycan Aşıqlarının IV qurultayının nümayəndəsi seçilmiş və qurultayın mükafatına layiq görülmüşdür.[5][38] 1984-cü ildə Kamilin 21 yaşlı qızı Təranənin vəfat etməsi ona təsir etmiş və incəsənət fəaliyyətinə 2 il ara vermişdir. Sonradan dostlarının təkidi ilə ancaq dövlət tədbirlərində çıxış etməyə razılaşmışdır. 1986-cı ildə Bakıda Sahil bağında "Salyan günləri" festivalında Aşıq Kamil sənət yoldaşları ilə birlikdə iştirak edərək Salyan rayonunu təmsil etmişdir.[5][22] Dəfələrlə mart ayında Bakıda dövlət səviyyəsində keçirilən Novruz bayramı tədbirlərində ölkə rəhbərlərinin qarşısında çıxış etmişdir.[39]
10 iyun 1993-cü ildə "Sazım mənim" adlı şeirlər kitabı çap olunmuşdur. Kitabda onun yazmış olduğu qoşma, gəraylı, təcnis və digər müxtəlif şeirlər, deyişmələr toplanmışdır.[5][12] 24 dekabr 1996-cı ildə Aşıq Kamil Zülfüqarovun səhnə fəaliyyətinin 50 illiyi Salyan rayonu Mədəniyyət Evində qeyd edilmiş, bu münasibətlə Salyan Rayon İcra Hakimiyyyəti və Salyan Rayon Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən fəxri fərmanlarla mükafatlandırılmışdır. Yubileydə Şamaxıdan Aşıq Şərbət, Rəhman Rasimoğlu, Əlisəmid Kür, Tofiq Kərim, Rafael Ərəstunoğlu və bir çox elm və incəsənət xadimləri, həmçinin rayon rəsmiləri iştirak etmişdir.[21][40]
Əliağa Kürçaylının "Turac", Ələddin İncəlinin "Gəl, Kür qırağına" şeirlərinə mahnı bəstələmişdir. Onun özünün yazdığı və bəstələdiyi "Dəyməsin", "Xilaskarım var", "Mənim sazım", "Gözəldir", "Mənimdir", "Bir görüşün xatirəsi" və s. aşıq mahnıları vardır.[9][10][41] Yazıçı-şair Əlihəsən Şirvanlı,[42] Sahib Məhərrəmoğlu,[43] şair-publisist Rafael Ərəstunoğlu,[44] Hacı Salman Babazadə[45] Azad Talışoğlu, şair Tofiq Kərim,[46] Aşıq Baba[47] və s. kimi şəxslər ona şeirlər həsr etmişdir. Aşıq Ağababa Bədəlov onun şagirdi olmuşdur. Aşıq Ağababa, xanəndə Sədulla Rzayev, qarmon ifaçısı Aslan İlyasov kimi bir neçə sənətkarlara dəstək vermişdir.[48] Aşıq Kamil Zülfüqarov müxtəlif illərdə döş nişanı və medallarla təltif olunmuşdur. Azərbaycan Televiziyasının "Qızıl Fond"unda Aşıq Kamilin 10 el havaları saxlanılır.[13][21]
"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı (29 may) "Aşıq Ələsgər — 150" yubiley medalı "Azərbaycan LKGİ mükafatı" (Aşıqların II Respublika baxışında müvəffəqiyyətli çıxışına görə)[13] "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı (6 may)[21] "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 50 illiyi" yubiley medalı (1 may)[21] "Əmək veteranı" medalı[21] "1941-1945-ci illər müharibəsi veteranı" nişanı[21]Müəllifi olduğu "Sazım mənim" adlı şeirlər kitabı 10 iyun 1993-cü ildə Neftçalada "Gündoğar" mətbəəsində nəşr edilmişdir.[8][36]
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|
