Qaracay gölü — Rusiya Federasiyasının Cənubi Ural dağlarında yerləşən, Nüvə tullantıları ilə çirklənmiş kiçik süni göl. 1951-ci ildən başlayaraq yaxınlıqda yerləşən Mayak nüvə emalı zavodunun radioaktiv tullantılarını atmaq üçün istifadə edilmişdir. Gölün radioaktivliyi bütün zamanların ən pis nüvə qəzası olan Çernobıl fəlakəti ilə müqayisə edilə biləcək dərəcəyə yaxındır.[1]
Qaraçay gölü | |
---|---|
![]() | |
Koordinatlar | 55°40′38″ şm. e. 60°47′58″ ş. u.HGYO |
Səthinin sahəsi |
|
Qaraçay adı bir neçə Şimal-Qərbi türk dillərində, o cümlədən tatar dilində "qara su" və ya "qara dərə" deməkdir. 1957-ci ildən etibarən, göl və ətrafındakı bölgələr, atom sınaqları, nüvə təcrübələri və nüvə silahlarının istehsalı ilə əlaqəli tullantıların atılması üçün istifadə olunurdu. Həmin dövrdə Sovet hakimiyyəti ekoloji məsələləri ciddiyə almır, bu cür tullantıların insanların sağlamlığına və təbiətə olan təsirlərini nəzərə almırdı. Gölün istifadəsi, əsasən Mayak Nüvə Kompleksi ilə əlaqəlidir. Bu kompleks, Sovet dövründə nüvə silahları istehsal edən və çox sayda radioaktiv materialın yarandığı bir yer idi. Mayak, Sovetlər Birliyinin nüvə proqramının mühüm hissəsidir və gölə atılan tullantıların böyük hissəsini təşkil edir.[2][3][4]
1990-cı illərin əvvəllərində keçirilən tədqiqatlar göstərdi ki, gölün yaxınlığında bir neçə dəqiqə qalmaq, bu qədər yüksək radiasiya səviyyəsinə məruz qalmaq, dərhal ölümə səbəb ola bilər. Bu, göldən yayılan radioaktiv izotoplar və çirkab maddələrinin təhlükəli təsirini göstərir.[5][6]