. Gecemiz.az

Ereblerin Irani Isgali - Wikipedia - Gecemiz.az

Ana Səhifə - Ereblerin Irani Isgali

İranın ərəblər tərəfindən işğalı[2] və ya İranın müsəlmanlar tərəfindən fəth edilməsi — eramızın VII əsrində İranın müsəlmanlar tərəfindən ələ keçirilməsi. Bu işğal nəticəsində Sasanilər imperiyası süqut etmiş və İranda islamlaşma başlamışdır.

Ərəblərin İranı işğalı
Ərəb fəthləri
Tarix 633–651[1]
Yeri
  • Xorasan
  • Əcəm İraqı
  • Cənubi Azərbaycan
  • Sasanilər dövləti
Münaqişə tərəfləri

Sasanilər imperiyası

Raşidi xilafəti

Komandan(lar)

III Yezdəgird

  • Əbu Bəkr
  • Ömər ibn Xəttab
  • Səd ibn Əbu Vəqqas
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Müsəlmanların yüksəlişi İranın siyasi, sosial, iqtisadi və hərbi cəhətdən əhəmiyyətli dərəcədə zəif olduğu bir zamanda baş vermişdir. Öz dövrünün böyük dövlətlərindən biri hesab olunan Sasanilər imperiyası Bizans imperiyası ilə onilliklər ərzində apardığı müharibə nəticəsində insan və maddi imkanlarının axırına çıxmışdı. Eramızın 628-ci ilində Böyük Xosrovun öldürülməsindən sonra imperiyanın daxili siyasi vəziyyəti sürətlə pisləşməyə doğru getmişdir. Bundan sonrakı dörd il ərzində isə daha 10 nəfər taxt-taca iddia etmişdir.[3] Fars və Parfiya qrupları arasında qarşıdurmalar başlayan zaman isə artıq imperiya bəzi ərazilərə olan nəzarətini itirmişdi.

Ərəb müsəlmanlar birinci dəfə eramızın 633-cü ilində Xalid ibn Vəlidin rəhbərliyi altında Sasani imperiyasının siyasi və iqtisadi mərkəzi hesab olunan Mesopotamiya torpaqlarını işğal etmişdirlər.[4] Xalidin Levantdakı Bizans cəbhəsinin rəhbərliyinə keçirilməsindən sonra müsəlmanlar nəhayət Sasanilərin əks-hücumlarını dəf etməyə nail ola bilmişdilər. Səd ibn Əbu Vəqqasın rəhbərliyi altında 636-cı ildə başladılmış ikinci hücum və Qadisiyyə döyüşü ilə əhəmiyyətli bir qələbənin əldə edilməsi nəticəsində İranın qərb ərazilərindəki Sasani nəzarətinə son qoyulmuşdur. Zaqros dağları sonralar Raşidi xilafəti ilə Sasanilər imperiyası arasında təbii sərhədə çevrilmişdir. Ömər ibn Xəttab farsların region üzərinə etdikləri ardı-arası kəsilməyən hücumlarına görə 642-ci ildə Sasanilər imperiyasının torpaqlarının tamamilə işğal edilməsi haqqında əmr vermiş və 651-ci ilə qədər Sasanilər imperiyasının bütün əraziləri ərəblər tərəfindən işğal edilmişdir. Xəlifə Ömərin İranla döyüş meydanlarından bir neçə min kilometr aralıda yerləşən Mədinə şəhərindən koordinasiyalı, yaxşı təşkil edilmiş, çox yönlü hücumlar vasitəsilə İranı sürətlə işğal etməsi onun böyük hərbi və siyasi strateq kimi şöhrət qazanmasına töhfə vermiş ən böyük qələbəsi olmuşdur.[3]

Ərəb işğalları ərəfəsində Yaxın Şərq

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Pourshariati, 2008. səh. 469
  2. ↑ "ʿARAB ii. Arab conquest of Iran". iranicaonline.org. 26 sentyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2017.
  3. ↑ 1 2 The Muslim Conquest of Persia By A.I. Akram. Ch: 1 ISBN 978-0-19-597713-4
  4. ↑ "Between Memory and Desire". google.nl. 10 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2017.

Ədəbiyyat siyahısı

redaktə
  • Bashear, Suliman. Arabs and Others in Early Islam. Darwin Press. 1997. ISBN 978-0-87850-126-7.
  • Bosworth, Clifford Edmund. Sīstān // The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume IX: San–Sze. Leiden, and New York: BRILL. 1997. 681–685. ISBN 9789004082656.
  • Bosworth, C. E. SISTĀN ii. In the Islamic period // Encyclopaedia Iranica. 2011.
  • Boyce, Mary. Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices. Psychology Press. 2001. ISBN 978-0-415-23902-8.
  • Christensen, Peter. The Decline of Iranshahr: Irrigation and Environments in the History of the Middle East, 500 B.C. to A.D. 1500. Museum Tusculanum Press. 1993. 1–351. ISBN 9788772892597.
  • Daniel, Elton. The History of Iran. Greenwood Press. 2001. ISBN 978-0-313-30731-7.
  • Daryaee, Touraj. Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. I.B.Tauris. 2009. 1–240. ISBN 978-0857716668.
  • Daryaee, Touraj. Collapse of Sasanian Power in Fars // Collapse of Sasanian Power in Fars. Fullerton, California: California State University. 3–18.
  • Donner, Fred. The Early Islamic Conquests. Princeton. 1981. ISBN 978-0-691-05327-1.
  • Gazerani, Saghi. The Sistani Cycle of Epics and Iran's National History: On the Margins of Historiography. BRILL. 2015. 1–250. ISBN 9789004282964.
  • Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). 2002. ISBN 0-415-14687-9.
  • A. K. S., Lambton. FĀRS iii. History in the Islamic Period // Encyclopaedia Iranica, Vol. IX, Fasc. 4. 1999. 337–341.
  • Marshak, B.I.; Negmatov, N.N. Sogdiana // B.A. Litvinsky, Zhang Guang-da and R. Shabani Samghabadi (redaktor). History of Civilizations of Central Asia, Volume III: The Crossroads of Civilizations: A.D. 250 to 750. UNESCO. 1996. ISBN 92-3-103211-9.
  • Meri, Josef W.; Bacharach, Jere L., Medieval Islamic Civilization: L-Z, index, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, II (illustrated), Taylor & Francis, 2006, 878, ISBN 9780415966924
  • Morony, M. Arab Conquest of Iran // Encyclopaedia Iranica. 2, ANĀMAKA – ĀṮĀR AL-WOZARĀʾ. 1987.
  • Morony, M. ʿARAB ii. Arab conquest of Iran // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 2. 1986. 203–210.
  • Pourshariati, Parvaneh. Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. 2008. ISBN 978-1-84511-645-3.
  • Shapur Shahbazi, A. SASANIAN DYNASTY // Encyclopaedia Iranica, Online Edition. 2005. İstifadə tarixi: 3 April 2014.
  • Sicker, Martin. The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege of Vienna. Praeger. 2000. ISBN 978-0-275-96892-2.
  • Spuler, Bertold. Persian Historiography and Geography: Bertold Spuler on Major Works Produced in Iran, the Caucasus, Central Asia, India and Early Ottoman Turkey. M. Ismail Marcinkowski, M. Ismail tərəfindən tərcümə olunub. Clifford Edmund Bosworth (foreword). Singapore: Pustaka Nasional. 2003. ISBN 978-9971-77-488-2.
  • Zarrin'kub, Abd al-Husayn. Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi. Sukhan. 1999. ISBN 978-964-6961-11-1.
  • Zarrinkub, Abd al-Husain. The Arab conquest of Iran and its aftermath // The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. 1975. 1–57. ISBN 978-0-521-20093-6.

Xarici keçidlər

redaktə
  • History of Iran: Islamic Conquest from the Iran Chamber Society.
  • The Arab conquests at History World.
  • Muslim Conquest of Persia at Mecca Books.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Ərəblərin_İranı_işğalı&oldid=8240995"
GECEMIZ.AZ