 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Caffè Florian (it. Caffè Florian) — Piazza San Marco, 29 ünvanında, Procuratie Nuovo binasının birinci mərtəbəsində yerləşən Venesiya kafesi. Barokko dövründə, Antonio Vivaldinin sağlığında açılmış İtaliyanın ən qədim kafesi və Venesiyanın simvollarından biri.
| Caffè Florian | |
|---|---|
| Caffè Florian | |
 | |
 | |
 | |
| Restoran haqqında | |
| Açılma tarixi | 1720, 29 dekabr |
| Əvvəlki sahib(lər)i | Floriano Françeskoni |
| Ünvan | Piazza San Marco, 29 |
| Şəhər | Venesiya |
| Ölkə | İtaliya |
| 45°26′01″ şm. e. 12°20′17″ ş. u.HGYO | |
  Kafe "Florian" |
|
| caffeflorian.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Avropa qitəsində Osmanlıdan gətirilmiş qovrulmuş qəhvə dənələrindən hazırlanmış içki satan ilk müəssisə Venesiyada açılıb. İlk kafe 1640-cı ildə açılmışdır və "Ərəb" adlanırdı. Venesiyada Müqəddəs Mark meydanında yerləşirdi. XVIII əsrin əvvəllərində Venesiyada artıq 34 kafe olub, XVIII əsrin ortalarında isə bu rəqəm iki yüzü keçmişdir. Kafelərə təmtəraqlı və ekzotik adlar verilirdi, məsələn, “Böyük Tamerlanın evində”, “Amazonların kraliçasında”, “Böyük Vəzirdə”, hətta “Moskva imperatriçasında”.
Kafelər tez bir zamanda sosial həyatın mərkəzinə çevrilmişdir. İnsanlar kafelərə daha çox orada satılan içkilərə görə deyil, sosial ünsiyyət qurmaq və yeni tanışlıqlar əldə etmək üçün gəlirdilər. Çoxsaylı kafelər arasında müəssisə sahibləri süfrə açmaq sənətində, rahat və orijinal interyer yaratmaqda, qonaqlara əlavə imkanlar verməkdə, məsələn, gizli görüşlər üçün ayrıca otaqlar tikməklə və ya kart oynamaq üçün şərait yaratmaqla bir-biriləri ilə rəqabət aparırdılar.
Kafeni 29 dekabr 1720-ci ildə Floriano Françeskoni açmışdır və onu “Alla Venezia Trionfante” (Qalib Venesiya) adlandırmışdır, lakin sonradan bütün ziyarətçilər oranı sahibinin adı ilə çağırmağa üstünlük vermişlər - "Florian". Bura Venesiyada təkcə kişilərin deyil, qadınların da ziyarət edə biləcəyi ilk kafe olub.
İlk açıldıqda kafe sadə interyerli iki otaqdan ibarət olmuşdur. Bura qadınların ziyarətinə icazə verilən yeganə kafe olduğundan, dövrünün tanınmış şəxsiyyətlərinin bura gəlməsinə şərait yaratmışdır, o cümlədən dramaturq Karlo Qoldoni, filosof Göte və Kazanova kimi adamları kafe özünə cəlb etmişdir. Sonralar lord Bayron, Marsel Prust və Çarlz Dikkens kimi adamlar tez-tez bu kafenin qonaqları olmuşlar. 1750-ci ildə Caffe Florian artıq dörd otaqdan ibarət olmuşdur.
1760-cı ildə burada Gasparo Gozzinin həftədə iki dəfə nəşr etdirdiyi olub keçmiş və gələcəkdə planlaşdırılan şəhər hadisələri, məsələn teatr proqramları, bayram tədbirlərinin cədvəlləri və s. haqda məlumatlar çap etdirən ilk Venesiya qəzeti “Gazzetta Veneta” üçün satış nöqtəsi açılmışdır. Bundan sonra kafenin şöhrəti daha da artmışdır.
1773-cü ildə kafenin idarəçiliyi Floriano Françeskoninin qardaşı oğlu Valentino Françeskoniyə keçmişdir. 1796-cı ildə Fransa İnqilabı ilə nəticələnən Avropa mühitində Venesiya hökuməti inqilabi ideyaların yayılmasından ehtiyat etdiyinə görə Valentino Françeskonidən kafeni bağlamağı tələb etmişlər, çünki beynəlxalq müştəriləri olan Caffe Florian bir çox fransız yakobinlərinin görüş yerinə çevrilmişdir. [1] 1797-ci ilin mayında fransız qoşunları Venesiyaya daxil olduqdan sonra Valentino Françeskoni kafenin girişindəki “Alla Venezia Trionfante” (Qalib Venesiya) yazılmış lövhəni yığışdıraraq, onu əmisinin adı olan “Florian” lövhəsi ilə əvəz etmişdir.
Venesiya Avstriya İmperiyasının tərkibinə daxil edildikdən sonra “Florian” kafesi italyan vətənpərvərləri üçün görüş yerinə çevrilmişdir. Burada Habsburq hökumətinin əleyhinə olanlar toplaşırdılar, Avstriya administrasiyasının nümayəndələri və Venesiyada yerləşən Avstriya alaylarının zabitləri isə Müqəddəs Mark meydanı ilə üzbəüzdə yerləşən Kafe Quadridə toplaşırdılar. Kafedə toplaşmaq vərdişi avstriyalı işğalçılara fransızlardan keçmişdir. 1815-ci ilə qədər Venesiyada hökmranlıq etmiş Napoleon Fransasının zabitləri də “Quadri”də toplaşmağı xoşlamışlar.
|
“Florian” eyni vaxtda birja, teatr foyesi, oxu zalı və nəyisə etiraf etmək istəyənlər üçün meydança idi. İş adamları burada sövdələşmələri müzakirə edir, hüquqşünaslar müştərilərinin işlərini aparır, bəziləri bütün gününü orada keçirir, yaxınlıqdakı “La Fenice” teatrında göstərilən tamaşalar arası fasilələr zamanı isə teatrsevərlər bu kafeyə axışırdılar”. | 
|
1814-cü ildə Valentino Françeskoni kafeni oğlu Antonioya təhvil vermişdir. Vəfatından sonra kafenin idarəçiliyi həyat yoldaşı Kyaretteyə, daha sonra oğluna keçmişdir. 1858-ci ildə kafenin yeni sahibləri Vincenzo Porta, Giovanni Pardelli və Pietro Baccanello (tanınmış “Caffe degli Specchi”nin sahibləri olublar) buranı əsaslı təmirə bağlamışlar. Təmir işlərini Lodovico Cadorinə həvalə etmişlər.
Mübaliğəsiz demək olar ki, Café Florian 1720-ci ildən bu günə kimi Venesiyada olmuş bütün məşhurlar tərəfindən ziyarət edilmişdir. Russo, Nitsşe, Çaplin, Mone, Modilyani, Heminquey, Stravinski, Brodski və digərləri onu ziyarət etmişlər.[2]
Kafenin fərqli xüsusiyyətlərindən biri işçilərinin geyim formasıdır: baş aşpaz qara qalstuk taxır, iki aşpaz köməkçisi boz, biri isə ağ rəngli qalstuk taxır. Səhər ofisiantlar ağ gödəkçədə olurlar, digər işçilər isə qara rəngdə geyinirlər. Günorta saatlarında baş aşpaz frak geyinir. Kafedə iki orkestr növbə ilə şalır. Venesiyanın Müqəddəs Mark meydanında yerləşən digər kafelərdə olduğu kimi burada da qonaqlar üçün həyətdə kiçik orkestr təşkil olunmuşdur, lakin musiqiyə qulaq asan ziyarətçilər içkilər üçün əlavə ödəniş etməli olurlar.
Caffé Florian çox bahalı kafe kimi tanınır və "təcrübə iqtisadiyyatı" nümunəsi kimi göstərilir. [3][4]XX əsrin əvvəllərində “Caffe Florian” Venesiya hüdudlarından kənara çıxaraq Florensiyanın mərkəzində Via del Parionedə mağaza açmışdır.
1858-ci ildə “Caffe Florian”ın yeni sahibləri onun görkəmini dəyişərək dörd zal yaratmışlar: "Senat zalı" (Sala del Senato), "Yunan zalı" (Sala Greca), "Çin zalı" (Sala Cinese) və "Şərq zalı" (Sala Orientale).
XIX əsrdə Caffe Florian İtaliyanın birləşməsində rol oynamışdır, belə ki, kafenin “Senat Zalı” bir qrup Venesiya vətənpərvərlərinin görüş yerinə çevrilmişdir. Həmin qrupun səyi nəticəsində Venesiya Avstriyadan ayrılaraq müvəqqəti müstəqilliyini elan etmişdir. Bu kafe 1848-ci il Venesiya İnqilabında əsas rol oynamışdır. İnqilabın gərgin saatlarında Caffe Florian müvəqqəti olaraq xəstəxanaya çevrilmiş və yaralı vətənpərvərləri qəbul etmişdir.[5]
Kafedə 1872 və 1891-ci illərdə yenidən bərpa işləri həyata keçirilmişdir. Bu dəfə daha iki otaq əlavə olunmuşdur: “Sala degli Uomini Illustri” (Böyük Şəxsiyyətlər Zalı) və “Sala delle Stagioni” (Fəsillər Zalı). 1920-ci ildə daha bir zal əlavə edilmişdir: “Sala Liberty” (Azadlıq Zalı). Beləliklə, “Caffe Florian”da hal-hazırda altı zal fəaliyyət göstərir:
• Böyük Şəxsiyyətlər Zalı (it. Sala degli Uomini Illustri) Giulio Karlininin on məşhur venesiyalını təsvir edən rəsmləri ilə bəzədilmişdir: dramaturq Karlo Qoldoni, səyyah Marko Polo, rəssam Titian, itlər Enriko Dandolo, Françesko Morosini və Pietro Orseolo, memar alim Andres Palladio, Palladio kompozisiyası, Paolo Sarpi və admiral Vettor Pisani.
• Senat Zalı (it. Sala del Senato) Giasomo Casa tərəfindən “Maarifçilik dövrü və ya Tərəqqi, Xalqları maarifləndirən Sivilizasiya” mövzusunda rəsmləri ilə bəzədilmişdir. Rəssam on bir paneldə işlədiyi rəsmlərə mason simvollarını daxil edərək, Venesiyanın müəyyən gizli cəmiyyətlər və İlluminator ilə sıx əlaqələrinə işarə edirdi.[6]
• Çin Zalı (it. Sala Cinese) və Şərq zalında (it. Sala Orientale) Antonio Pascutinin rəsmlərində eşqə düşmüş və yarıçılpaq ekzotik qadınlar təsvir edilmişdir.[7]
• Güzgülər Zalı (it. Sale degli Specchi) kimi tanınan Fəsillər Zalı (it. Sala delle Stagioni) üçün Rota dörd fəsli təmsil edən qadın fiqurlarını təsvir etməyi seçmişdir.[8]
• Azadlıq Zalı (it. Sala Liberty) XX əsrin əvvəllərində (1920) kafenin 200 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq əlavə edilmişdir. Bu zal Ar-Nuvo üslubunda əl ilə boyanmış güzgülər və dəbdəbəli ağac panelləri ilə bəzədilmişdir.
1920-ci ildə “Caffe Florian”ın iki yüz illik yubileyində onun məşhur himayədarlarından biri olan markiza Luiza Kazati yeni yaradılmış Azadlıq Zalını bir gecəlik icarəyə götürmüş və 300 nəfərlik qonağa yalnız şampan şərabı təqdim edəcəyini elan etmişdir. Həmin gecə markiza xəz palto geyinərək kafeyə gəlmiş, paltosunu çıxararaq tam çılpaq vəziyyətdə qonaqların qarşısında dayanmışdır.
1988-ci ildən başlayaraq Caffe Florian iki ildən bir keçirilən “Biennale” müasir incəsənət sərgisinə ev sahibliyi edir.[9]
2020-ci ilin dekabr ayında bir sıra KİV nümayəndələri “Café Florian”ın COVID-19 pandemiyası səbəbi ilə 2020-ci ildə demək olar işləməməsi, maliyyə problemləri ilə üzləşməsi səbəbindən bağlana biləcəyini bildirmişlər, lakin bu baş verməmişdir.[10] [11]
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|