. Gecemiz.az

Macaristanin Yuqoslaviya Erazilerini Isgali - Wikipedia - Gecemiz.az

Ana Səhifə - Macaristanin Yuqoslaviya Erazilerini Isgali

Macarıstanın Yuqoslaviya ərazilərini işğalı — İkinci Dünya müharibəsi dövründə, 1941-ci ilin aprel ayında Macarıstan krallığının Almaniya[1] ilə birlikdə Yuqoslaviya krallığına qarşı həyata keçirdiyi hərbi müdaxilə və bunun nəticəsində ölkənin şimal bölgələrinin işğalıdır.[2] Bu hadisə Nasist Almaniyasının rəhbərlik etdiyi Balkan kampaniyası çərçivəsində baş vermiş və Macarıstanın İkinci Dünya müharibəsində ərazi genişləndirmə cəhdlərinin bir hissəsi olmuşdur. 1920-ci il Trianon sülh müqaviləsi nəticəsində Macarıstan Yuqoslaviya da daxil olmaqla bir sıra qonşu ölkələrə ərazilərini itirmişdi. 1930-cu illərin sonlarından etibarən Macarıstan hökuməti Nasist Almaniyası ilə yaxınlaşaraq, bu itirilmiş torpaqları geri qaytarmaq məqsədilə revanşist siyasət yürüdürdü.[3]

Macarıstanın Yuqoslaviya ərazilərini işğalı
Ölkə Yuqoslaviya krallığı
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 11.475 km²

1941-ci ilin mart ayında Yuqoslaviya Almaniyanın rəhbərlik etdiyi Üçtərəfli Pakta qoşuldu, lakin bir neçə gün sonra ölkədə baş verən hərbi çevrilişlə yeni hökumət Almaniyaya qarşı mövqe sərgilədi.[4] Bu, Hitler tərəfindən düşmənçilik kimi qəbul edildi və Yuqoslaviya üzərinə hücum qərarı verildi.[5]

İşğal və ərazi dəyişiklikləri

redaktə

1941-ci il 6 aprel tarixində Almaniya, İtaliya və onların müttəfiqləri Yuqoslaviyaya hücum etdilər.[6] Macarıstan isə 11 aprel 1941-ci ildə müharibəyə qoşularaq Yuqoslaviyanın şimalındakı bəzi əraziləri işğal etdi. İşğal olunmuş bölgələrə əsasən aşağıdakılar daxil idi:[7]

  • Baçka
  • Baranya
  • Mecimurska
  • Prekmurye

Bu ərazilər tarixən Macarıstan krallığının bir hissəsi olmuş, lakin Trianon müqaviləsindən sonra Yuqoslaviyaya və ya digər dövlətlərə verilmişdi.[8] Macarıstan hökuməti işğal olunmuş bölgələrdə inzibati idarəetməni bərqərar etdi və bu əraziləri rəsmi olaraq öz torpaqlarına qatdığını elan etdi. Yerli əhali, xüsusilə serblər, xorvatlar və digər qeyri-macar etnik qruplar repressiyalar və etnik təmizləmə ilə üzləşdi.[9]

Ən ağır hadisələrdən biri 1942-ci il Novi Sad qırğını idi.[10] Bu hadisədə macar hərbi birləşmələri və daxili qoşunlar qüvvələri minlərlə serb və yəhudi mülki şəxsi öldürdü. İkinci Dünya müharibəsinin sonunda Yuqoslaviya əraziləri faşist qüvvələrdən azad edildi. 1947-ci il Paris sülh müqaviləsinə əsasən, Macarıstan bu işğal etdiyi torpaqlardan geri çəkildi və sərhədlər 1937-ci il vəziyyətinə qaytarıldı.[11] Macarıstanın Yuqoslaviyaya qarşı hərbi müdaxiləsi və əraziləri işğalı, ölkənin Nasist Almaniyasına bağlı siyasətinin və II Dünya müharibəsindəki ekspansionist niyyətlərinin bir nümunəsidir. Bu hadisələr regionda etnik qarşıdurmaları gücləndirmiş, müharibədən sonrakı dövrdə isə Macarıstan-Yuqoslaviya münasibətlərinə mənfi təsir göstərmişdir.[12]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Braham, Randolph L. The Politics of Genocide: The Holocaust in Hungary. Detroit, Michigan: Wayne State University Press. 2000. ISBN 978-0-8143-2691-6.
  2. ↑ Abbott, Peter; Thomas, Nigel; Chappell, Mike. Germany's Eastern Front Allies 1941–45, Vol 1. Oxford, Oxfordshire: Osprey Publishing. 1982. ISBN 978-0-85045-475-8.
  3. ↑ Bán, András D. Hungarian–British Diplomacy, 1938–1941: The Attempt to Maintain Relations. London, England: Frank Cass. 2004. ISBN 0-7146-5660-7.
  4. ↑ Banac, Ivo. With Stalin against Tito: Cominformist splits in Yugoslav Communism. New York, New York: Cornell University Press. 1988. ISBN 978-0-8014-2186-0.
  5. ↑ Biondich, Mark. The Historical Legacy: The Evolution of Interwar Yugoslav Politics // Cohen, Lenard J.; Dragović-Soso, Jasna (redaktorlar ). State Collapse in South-Eastern Europe: New Perspectives on Yugoslavia's Disintegration. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. 2008. 43–74. ISBN 978-1-55753-460-6.
  6. ↑ Coppa, Frank J. Encyclopedia of Modern Dictators: From Napoleon to the Present. New York, New York: Peter Lang Press. 2006. ISBN 978-0-8204-5010-0.
  7. ↑ Cox, John K. Slovenia: Evolving Loyalties. New York, New York: Routledge. 2005. ISBN 978-0-415-27431-9.
  8. ↑ Cseres, Tibor. Vérbosszú a Bácskában [Vendetta in Bácska] (macar). Budapest, Hungary: Magvető Publications. 1991. OCLC 654722739. 2023-06-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-25.
  9. ↑ Eberhardt, Piotr. Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-century Central-Eastern Europe: History, Data, and Analysis. Armonk, New York: M.E. Sharpe. 2003. ISBN 978-0-7656-1833-7.
  10. ↑ Eby, Cecil D. Hungary at War: Civilians and Soldiers in World War II. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University Press. 2007. ISBN 978-0-271-03244-3.
  11. ↑ Frank, Tibor. Treaty Revision and Doublespeak: Hungarian Neutrality, 1939–1941 // Wylie, Neville (redaktor). European Neutrals and Non-Belligerents During the Second World War. Cambridge, Cambridgeshire: Cambridge University Press. 2001. 150–191. ISBN 978-0-521-64358-0.
  12. ↑ Granville, Johanna C. The First Domino: International Decision Making during the Hungarian Crisis of 1956. College Station, Texas: Texas A&M University Press. 2004. ISBN 978-1-58544-298-0.

Ədəbiyyat

redaktə
  • Janjetović, Zoran. Die Vertreibungen auf dem Territorium des ehemaligen Jogoslawien [The Expulsions from the Territory of the Former Yugoslavia] // Bingen, Dieter; Borodziej, Włodzimierz; Troebst, Stefan (redaktorlar ). Vertreibungen europäisch erinnern? [Do You Remember the European Expulsions?] (alman). Wiesbaden, Germany: Otto Harrassowitz Verlag. 2008. 153–157. ISBN 978-0-231-70050-4.
  • Jordan, Peter. Geographical Names as part of the Cultural Heritage. Vienna, Austria: Institut für Geographie und Regionalforschung der Universität Wien. 2009. ISBN 978-3-900830-67-0.
  • Kádár, Gábor; Vági, Zoltán. Self-Financing Genocide: The Gold Train, the Becher Case and the Wealth of Hungarian Jews. Budapest, Hungary: Central European University Press. 2004. ISBN 978-963-9241-53-4.
  • Klajn, Lajčo. The Past in Present Times: The Yugoslav Saga. Lanham, Maryland: University Press of America. 2007. ISBN 978-0-7618-3647-6.
  • Kocsis, Károly; Hodosi, Eszter. Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. Budapest, Hungary: Simon Publications LLC. 1998. ISBN 978-1-931313-75-9.
  • Komjáthy, Anthony Tihamér. Give Peace One More Chance!: Revision of the 1946 Peace Treaty of Paris. Lanham, Maryland: University Press of America. 1993. ISBN 978-0-8191-8905-9.
  • Kostanick, Huey Louis. The Geopolitics of the Balkans // Jelavich, Charles; Jelavich, Barbara (redaktorlar ). The Balkans in Transition: Essays on the Development of Balkan Life and Politics Since the Eighteenth Century. Berkeley, California: University of California Press. 1963. ISBN 978-0-208-01431-3.
  • Kroener, Bernhard. Germany and the Second World War: Organization and Mobilization of the German Sphere of Power, Wartime Administration, Economy, and Manpower Resources 1942–1944/5. V/I. New York, New York: Oxford University Press. 2000. ISBN 978-0-19-822887-5.
  • Lemkin, Raphael. Axis Rule in Occupied Europe. Clark, New Jersey: The Lawbook Exchange. 2008. ISBN 978-1-58477-901-8. 2024-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-25.
  • Macartney, Carlile Aylmer. October Fifteenth: A History of Modern Hungary, 1929–1945. 2. Edinburgh, Scotland: Edinburgh University Press. 1957. OCLC 298105335.
  • Mojzes, Paul. Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the 20th Century. Plymouth, Devon: Rowman and Littlefield Publishers. 2011. ISBN 978-1-4422-0663-2.
  • Neulen, Hans Werner. In the Skies of Europe: Air Forces Allied to the Luftwaffe 1939–1945. Ramsbury, Wiltshire: The Crowood Press. 2000. ISBN 1-86126-799-1.
  • Pavlowitch, Stevan K. Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. New York, New York: Columbia University Press. 2008. ISBN 978-1-85065-895-5.
  • Pearson, Raymond. Hungary: A State Truncated, A Nation Dismembered // Dunn, Seamus; Fraser, Thomas G. (redaktorlar ). Europe and Ethnicity: World War 1 and Contemporary Ethnic Conflict. London, England: Psychology Press. 1996. 88–109. ISBN 978-0-415-11996-2.
  • Pogany, Istvan S. Righting Wrongs in Eastern Europe. Manchester, England: Manchester University Press ND. 1997. ISBN 978-0-7190-3042-0.
  • Portmann, Michael. Serbien und Montenegro im zweiten Weltkrieg 1941–1945 [Serbia and Montegro in the Second World War 1941–1945] (alman). Norderstedt, Germany: GRIN Verlag. 2007a. ISBN 978-3-638-70869-2.
  • Portmann, Michael. Communist Retaliation and Persecution on Yugoslav Territory During and After WWII (1943–1950). Norderstedt, Germany: GRIN Verlag. 2007b. ISBN 978-3-638-66048-8.
  • Prpa–Jovanović, Branka. The Making of Yugoslavia: 1830–1945 // Udovički, Jasminka; Ridgeway, James (redaktorlar ). Burn This House: The Making and Unmaking of Yugoslavia. Durham, North Carolina: Duke University Press. 2000. 43–63. ISBN 978-0-8223-2590-1.
  • Ramet, Sabrina P. The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005. Bloomington, Indiana: Indiana University Press. 2006. ISBN 978-0-253-34656-8. 2024-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-25.
  • Ronen, Dov; Pelinka, Anton. The Challenge of Ethnic Conflict, Democracy and Self-determination in Central Europe. Portland, Oregon: Frank Cass. 1997. ISBN 978-0-7146-4752-4.
  • Sajti, Enikő A. Délvidék, 1941–1944: A magyar kormanyok delszlav politikaja [The Southern Territories, 1941–1944: The Policies of the Hungarian Government towards Yugoslavs] (macar). Budapest, Hungary: Kossuth Könyvkiadó. 1987. ISBN 978-963-09-3078-9.
  • Segel, Harold B. The Columbia Literary History of Eastern Europe since 1945. New York, New York: Columbia University Press. 2008. ISBN 978-0-231-13306-7.
  • Stallaerts, Robert. Historical Dictionary of Croatia (3). Lanham, Maryland: Scarecrow Press. 2009. ISBN 978-0-8108-6750-5.
  • Ther, Philipp; Sundhaussen, Holm. Nationalitätenkonflikte im 20. Jahrhundert: Ursachen von inter-ethnischer Gewalt im Vergleich [Ethnic Conflicts in the 20th Century: Comparisons of the Causes of Inter-Ethnic Violence] (alman). Wiesbaden, Germany: Otto Harrassowitz Verlag. 2001. ISBN 978-3-447-04494-3.
  • Thomas, Nigel; Szabo, Laszlo. The Royal Hungarian Army in World War II. Oxford, Oxfordshire: Osprey Publishing. 2008. ISBN 978-1-84603-324-7.
  • Tomasevich, Jozo. Yugoslavia During the Second World War // Vucinich, Wayne S. (redaktor). Contemporary Yugoslavia: Twenty Years of Socialist Experiment. Berkeley, California: University of California Press. 1969. 59–118. OCLC 47922.
  • Tomasevich, Jozo. War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration. Stanford, California: Stanford University Press. 2001. ISBN 978-0-8047-3615-2.
  • Ungváry, Krisztián. Vojvodina under Hungarian Rule // Ramet, Sabrina P.; Listhaug, Ola (redaktorlar ). Serbia and the Serbs in World War Two. London, England: Palgrave Macmillan. 2011. 70–89. ISBN 978-0-230-27830-1.
  • United States Army. The German Campaigns in the Balkans (Spring 1941): A Model of Crisis Planning. Washington, D.C.: United States Army Center of Military History. 1986 [1953]. CMH Pub 104-4. 19 June 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 July 2013.
  • Velikonja, Mitja. Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. College Station, Texas: Texas A&M University Press. 2003. ISBN 978-1-58544-226-3.
  • Wehler, Hans–Ulrich. Nationalitätenpolitik in Jugoslawien [Nationality Policy in Yugoslavia] (alman). Göttingen, West Germany: Vandenhoeck & Ruprecht. 1980. ISBN 978-3-525-01322-9.
  • Wolff, Stefan. German Minorities in Europe: Ethnic Identity and Cultural Belonging. New York, New York: Berghahn Books. 2000. ISBN 978-1-57181-738-9.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Macarıstanın_Yuqoslaviya_ərazilərini_işğalı&oldid=8211408"
GECEMIZ.AZ