 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
|
redaktə
|
|
Opera portalına xoş gəlmisiniz!
|
   |
Riqoletta (it. Rigoletto) - İtalyan bəstəkar Cüzeppe Verdinin bəstələdiyi, Françesko Maria Piavenin librettosunun yazdığı 3 pərdəli opera əsəri. İlk dəfə 11 mart 1851-ci ildə Venesiyadakı La Feniçe teatrında səhnəyə qoyulmuşdur. Mantuan hersoqunun sarayında bal. Hersoqun Çeprano qrafinzasına nəvaziş göstərməsi onun ərində qısqanclıq yaradır. Təlxək isə Çeprano qrafını lağa qoyaraq, hersoqa elə bu gecə gözəl qrafinyanı oğurlamağı məsləhət görür. Acıqlı Çeorano qrafı Riqolettodan əvəz çıxarmağı özünə söz verir. balın nəşəsi qraf Monteronenin gəlişi ilə pozulur. Monterone qrafı hersoqdan qızını qaytarmağı tələb edir. Təlxək Monterone qrafına istehza edir. Hersoq isə qrafı həbs etdirir. Monterone qrafı hersoqu və təlxək Riqolettanı nəhlətləyir. Monterone qrafının nəhləti təlxəyə rahatlıq vermir. Gecədən keçmiş evinə qayıdan təlxək muzdlu qatilə rast gəlir. Təlxək bundan qorxaraq, sevimli qızı Cilda üçün bərk narahat olur. Hersoqun əməllərinə bələd olan təlxək, qızına evdən bayıra çıxmamağı tapşırır. Bir dəfə kilsədən çıxan Cilda yaraşıqlı bir oğlana rast gəlir və ona valeh olur. Bu gənc tələbə qiyafəti geymiş hersoqun özüdür. Vurulmuş qız arzular qanadında uçur.
O olmasın, bu olsun — Üzeyir bəy Hacıbəyovun ikinci musiqili komediyası (1911). Bәstәkarın XIX əsrin sonu XX əsrin әvvәllәri Azәrbaycan hәyatının, mәişәtinin qüsurlarını kәskin ifadә edәn 4 pәrdәli (әvvәlcә 3 pәrdәli idi) әsәridir. Burada müflislәşәn vә mәnәviyyatca düşgünlәşәn zadәganların xәsisliyi, pulun gücunә fanatik inamı ilә seçilәn varlı tacir zumrәsi ilә ittifaqa girmәk cәhdi inandırıcı tәsvir olunmuşdur. İnsanın mәnәvi azadlığı vә lәyaqәti uğrunda mubarizә aparan, pulun hökmranlığı vә sosial-mәişәt qayda-qanunları ilә barışmayan yeni nәslin numayәndәlәri "әski" cәmiyyәtә qarşı qoyulmuşdur. Әsәrdә musiqi mühüm dramaturji rol oynayıb, hadisәlәrin gedişatına fәal yardım göstәrir, qәhrәmanların xarakteristikasını dәrinlәşdirir. Buradakı mәnfi qәhrәmanlar arasında puluna görә "yuxarı" tәbәqәlәrin hörmәt bәslәdiyi tacir Mәşәdi İbad әsas obrazdır.
Cakomo Puççini (it. Giacomo Antonio Domenico Michele Secondo Maria Puccini, 22 dekabr 1858 - 29 noyabr 1924) — görkəmli italyan bəstəkarı. Cakomo Puççini yeni operası üçün mövzunu "Madam Batterflay" və "Manon Lesko" operalarının Metropoliten Operada premyerasında iştirak etmək üçün 1907-ci ildə Nyu-Yorkda gəldiyi zaman tapmışdı. Böyük bəstəkar o zaman Amerika auditoriyası qarşısında çıxış etmişdi. Amerika Puççini, Puççini isə Amerikanı sevirdi. Amerikalı dramaturqun tamaşası ingilis dilində bir söz bilməyən Cakomo Puççininin çox xoşuna gəlmişdi. Bəstəkar Madam Batterflay və Toska kimi faciəli taleyə malik qadınlardan fərqli bir obraz yaratmaq ideyası ilə yaşayırdı. 1910-cu ildə Cakomo Puççini yenidən Nyu Yorka qayıdır. Bu dəfə "La Fanciulla del West" operasının ilk tamaşasında iştirak etmək üçün. Operada əsas partiyaları əfsanəvi Enriko Karuzo və Emmi Destinin ifa etməsi, Arturo Toskanininsə dirijorluq etməsi ona böyük şöhrət gətirmişdi. Lakin operada mürəkkəb partiyaların olması onun tamaşaya qoyulmasını çətinləşdirirdi. Musiqi tənqidçiləri deyirlər ki, Puççini bu əsərini amerikalılara həsr edib. Puççini həqiqətən də Amerikada ən populyar opera bəstəkarı olaraq qalır.
Leyli və Məcnun — Üzeyir bəy Hacıbəyovun ilk operası. 1907-ci ildə yazılmış, 1908-ci il yanvarın 25-də Tağıyev teatrında ilk tamaşası olmuşdur. İlk redaktədə əsər 5 pərdə və 6 şəkildə, sonrakı quruluşlarda 4 pərdə, 6 şəkildə idi. "Leyli və Məcnun"la Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixində yeni bir dövr açılmış, eyni zamanda müsəlman Şərqində opera janrının əsası qoyulmuşdur. Opera M. Füzulinin eyniadlı poemasının motivləri əsasında yazılmışdır. Librettonun müəllifi Üzeyir bəy Hacıbəyovdur. O, poemanın əsas ideya məzmununu, şerlərini olduğu kimi saxlamış, eyni zamanda orta əsr Şərq aləminin ziddiyyətli mühitini daha qabarıq vermişdir. Beləliklə H. keçmişin obrazları vasitəsilə yaşadığı dövrün gərgin inkişafı ilə seçilən demokratik proseslərini açıb göstərmişdir.
Bülbül 22 iyun 1897-ci ildə Şuşa yaxınlığında, hazırda Xankəndinin cənub ərazisi olan Xanbağı adlanan yerdə anadan olmuşdur. Səhnə fəaliyyətinə 1916-cı ildən başlamışdır. 1920-ci ildən Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının (o zamanlar Birləşmiş Dövlət Teatrı opera truppası) solisti olmuşdur. Fəaliyyətinin ilk illərində Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" (İbn Salam), "Əsli və Kərəm" (Kərəm), Z.Hacıbəyovun "Aşıq Qərib" (Qərib) operasında oynamışdır. 1927-ci ildə Bakı Konservatoriyasını bitirmişdir. Təhsilini davam etdirmək üçün dövlət xətti ilə İtaliyanın Milan şəhərinə getmişdir. 1931-ci ildə Milan Konservatoriyasını (Cüzeppe Anselmi, Delliponti və R. Qraninin sinfini) bitirib Azərbaycana geri dönmüş və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs deməyə başlamışdır. 1932-ci ildə onun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası nəzdində Azərbaycan xalq musiqisini öyrənən elmi-tədqiqat kabineti yaradılmışdır. 1945-ci ildən etibarən Azərbaycan xalq musiqisinin tədqiqi ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının İncəsənət İnstitutu məşğul olmağa başlamışdır. 1938-ci ildə SSRİ xalq artisti adına layiq görülmüşdür. 1940-cı ildə professor seçilmişdir. 1950-ci ildə SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı olmuşdur. Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. SSRİ–nin 2 dəfə Lenin Ordeninə, 2 Qırmızı Əmək Bayrağı ordeninə, "Şərəf nişanı" ordeninə, İtaliyanın Qaribaldi ordeninə və medallara layiq görülmüşdür.
Mariya Kallas (yun. Μαρία Κάλλας, doğum şəhadətnaməsindəki adı - Sofiya Seseliya Kalos, ing. Sophia Cecelia Kalos, xaç suyuna çəkilərkən aldığı ad Anna Mariya Sesiliya Sofiya Kaloqeropulos, yun. Άννα Μαρία Καικιλία Σοφία Καλογεροπούλου) — yunan əsilli Amerika opera müğənnisi, soprano. XX əsrin ən məşhur opera müğənnilərindən biri. O, ifadəli belkanto texnikasına, geniş səs diapazonuna və böyük artistlik istedadına sahib idi. Onun repertuarına klassik operalardan tutmuş Donizetti, Bellini, Rossini, Verdi və Puççininin bel-kanto operaları daxil idi. O, özünün nəzərəçarpan musiqi və artistik qabiliyyətlərinə görə La Divina (tərc. İlahə) ləqəbinə layiq görülmüşdü.
Rəşid Məcid oğlu Behbudov (14 dekabr 1915 – 9 iyun 1989) — Azərbaycan müğənnisi, SSRİ-nin xalq artisti, SSRİ və Azərbaycan Dövlət Mükafatları laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Dağıstanın xalq artisti, Gürcüstanın əməkdar incəsənət xadimi.
La Skala (it. Teatro alla Scala yaxud La Scala) Milanda dünyanın ən tanınmış və ən məşhur opera teatrıdır. Milanın Della Skala(it. Piazza della Scala) meydanında yerləşmişdir. Opera Santa Maria della Skala kilsəsinin yerində tikildiyinə görə La Skala adlandırılmışdır. La Skala 1776-cı ildə yanmış Reqio Dukale teatrının (it. Teatro Regio Ducale) əvəzinə Santa maria della Skala kilsəsinin yerində memar Cüzeppe Piyermarininin lahiyəsi əsasında 23 ay müddətində tikilmişdir. 3 avqust 1778- ci ildə La Skala öz qapılarını Antonio Saliyerinin (it. L’Europa riconosciuta operasının primyerası ilə açmışdır.
| it. “Nessun Dorma!” (“Heç kim yatmasın!”) Turandot | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Che gelida manina” (“Bu əllər necə soyuqdur”) Bohema | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Mi chiamano Mimì” (“Məni Mimi çağırılar”) Bohema | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Vecchia zimarra” (“Köhnə palto”) Bohema | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Recondita armonia” (“Gizli harmoniya”) Toska | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Vissi d'arte” (“Sənət üçün yaşayaraq”) Toska | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “E lucevan le stelle” (“Və ulduzlar parıldayırdılar”) Toska | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “La donna è mobile” (“Qadınlar daimi deyil”) Riqoletto | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “O patria mia” (“Oh, mənim əziz ölkəm”) Aida | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “La fatal pietra sovra me si chiuse” (“Ölüm daşı indi məni qapayacaq”) Aida | ||
|---|---|---|
| ||
| Habanera ariyası fr. “L'amour est un oiseau rebelle” (“Eşq azad (vəhşi) bir quşdur”) Karmen | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Va, pensiero” (“Uç düşüncə”) Nabukko | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “Di quella pira l'orrendo foco” (“Tonqalın alovu amansızdır”) Trubadur | ||
|---|---|---|
| ||
| fr. “Le veau d'or” (“Qızıl buzov”) Faust | ||
|---|---|---|
| ||
| it. “No Pagliaccio non son” (“Yox, mən payaç deyiləm!”) Palyaçolar | ||
|---|---|---|
| ||
Xarici keçidlərdə operalar| Cakomo Puççini | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||
| Cüzeppe Verdi | ||||
|---|---|---|---|---|
|
| ||||
| Volfqanq Amadey Motsart | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Coakkino Rossini | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Jorj Bize | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Müslüm Maqomayev | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Üzeyir Hacıbəyov | ||||
|---|---|---|---|---|
|
| ||||
| Fikrət Əmirov | ||
|---|---|---|
|
| ||
|
|
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|
