. Gecemiz.az

Aleksandr Radisev - Wikipedia - Gecemiz.az

Ana Səhifə - Aleksandr Radisev

Aleksandr Nikolayeviç Radişev (rus. Алекса́ндр Никола́евич Ради́щев); 20 (31) avqust 1749[1][2][…], Radişevo[d], Kazan quberniyası[d], Rusiya imperiyası və ya Moskva, Rusiya imperiyası – 12 (24) sentyabr 1802[1][2][…], Sankt-Peterburq, Rusiya imperiyası[1][3]) — rus filosof, şair və nasiri.

Aleksandr Radişev
rus. Александр Радищев
Doğum tarixi 20 (31) avqust 1749[1][2][…]
Doğum yeri
  • Radişevo[d], Kazan quberniyası[d], Rusiya imperiyası və ya
  • Moskva, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi 12 (24) sentyabr 1802[1][2][…] (53 yaşında)
Vəfat yeri
  • Sankt-Peterburq, Rusiya imperiyası[1][3]
Vəfat səbəbi azot turşusundan zəhərlənmə[d][4]
Dəfn yeri
  • Volkovo qəbiristanlığı[d][2]
Təhsili
  • Leypsiq Universiteti (1766–1771)[1]
Fəaliyyəti filosof, yazıçı, romançı, şair, iqtisadçı
Əsərlərinin dili rus dili
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mündəricat

  • 1 Həyatı
  • 2 Yaradıcılığı
  • 3 Həmçinin bax
  • 4 İstinadlar
  • 5 Xarici keçidlər

Həyatı

redaktə

Uşaqlığı atasını kəndəki əmlakıda keçib. Onun atası həmçinin də Radişevin ilk müəllimi olub. Latın, pol, fransız və alman dillərinə bələd idi.1756- ci ildə Aleksandr Moskva universitetinə atası tərəfindən Moskvaya göndərilir (A.M.Arqamakov 1755-1757-ci ilədək univrsitenin direktoru idi).1762-ci ildə Elizabetta II taç taxma mərasimində,Radişev Peterburqda paji korpusuna göndərildi. 1802- ci ildə vəfat etmişdir.[5] Radişevin dünyagörüşünün formalaşmasında fransız materialistlərinin əsərləri mühüm rol oynamışdır. Radişev fəlsəfənin əsas məsələrini materialistcəsinə həll edərək, aləmin dərkinin hüdudsuzluğu ideasına tərəfdar çıxmışdır. Aləm hissi qavrama, təcrübə və zəka vasitəsi ilə dərk edilir. Materiyanın əsas xüsusiyyətləri varlıq, hərəkət, zaman və məkandır. Fikrin maddi orqanı beyin, insanın fərqləndirici xususiyyəti nitqdir. Radişev tərbiyə probleminə çox fikir verirdi; o, rus inqilabi pedaqogkasının, etika və estetikasının banisidir. Rus inqilabi poeziyasının ilk nümunəsi olan “Azadlıq” adasının (təqr. 1783)[6]

Yaradıcılığı

redaktə
  • 1771-ci ildə Radeşev Peterburaqa qayıdır, bir neçə aydan sonra “Jivopis” jurnalına redaktı üçün yolladı. Bu gələcəyin “Puteşestvie iz Peterburqa v Moskvu” («Путешествие из Петербурга в Москву») kitabı olmuşdur.
  • 1780-ci illərdə Radişev “Putişestviya” adlı bir əsərinin üstündə işləyirdi və buna baxmayaraq digər əsərlər və şeyirlər yazırdı.
  • 1789- cu ildə öz evində mətbəə evi açmışdır. 1790- cı ilin mayında öz görkəmli əsirini “Puteşestviye iz Peterburqa v Moskvu” («Путешествие из Петербурга в Москву»).[5]
  • Peterburqdan Moskvaya səyahət, B , 1952;
  • Polnoye sobr.soç., t.1- 3, M.-L., 1938-1952;
  • Путешествие из Петербурга в Москву, Вольность, М., 1981.[6]

Həmçinin bax

redaktə
  • Aleksandr Darqomıjski
  • Ayris Mördok
  • Aleksandr Puşkin
  • Kondratiy Rıleev
  • Aleksandr Varlamov
  • Anton Delviq

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 6. С. 143–148.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 группа авторов Энциклопедический словарь (rus.). / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1890.
  3. ↑ 1 2 Радищев Александр Николаевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ различные авторы Русский биографический словарь (rus.). / под ред. А. А. Половцов, Н. П. Чулков, Н. Д. Чечулин, В. В. Мусселиус, М. Г. Курдюмов, Ф. А. Витберг, И. А. Кубасов, С. А. Адрианов, Б. Л. Модзалевский, Е. С. Шумигорский СПб, Москва.
  5. ↑ 1 2 Литература 9, стр 152
  6. ↑ 1 2 Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, cild 8, səh 74

Xarici keçidlər

redaktə
  • ПУТЕШЕСТВИЕ ИЗ ПЕТЕРБУРГА В МОСКВУ
  • Александр Николаевич Радищев Путешествие из Петербурга в Москву
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Aleksandr_Radişev&oldid=7734349"
GECEMIZ.AZ