 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Strateji menecment (q.yun. στρατηγία, "sərkərdə mədəniyyəti", ing. management— idarəetmə) — strategiyaların işlənib hazırlanması və reallaşdırılması üzrə təşkilatın fəaliyyətləri ardıcıllığını müəyyən edən prosesi əks etdirir. O, həmçinin məqsədlərin qoyuluşunu, strategiyaların işlənib hazırlanmasını, lazımi resursların müəyyən olunması və təşkilata qarşıya qoyulmuş vəzifələrə nail olmağa imkan verən хarici mühitlə qarşılıqlı əlaqələrin saxlanılmasın özündə birləşdirir.
Strateji menecment müəssisənin idarə edilməsi prosesinin ilkin mərhələsi olaraq idarəetmənin bütün funksiyalarını özündə ehtiva edir. Düzgün seçilmiş strateji idarəetmə müəssisəni gələcəyə istiqamətləndirir, uzunmüddətli inkişaf istiqamətlərini və biznesdə öz mövqeyini müəyyən etməyə imkan verir. Strateji idarəetmənin nəticələri müəssisənin bazarda qazandığı mövqeyində və iqtisadi- maliyyə göstəricilərinin uzunmüddətli meyllərində təzahür olunur. Strateji idarəetmənin iki əsas son məhsulunu bir-birindən fərqləndirirlər. Onlardan biri gələcəkdə məqsədlərə çatmağı təmin edən təşkilatın potensialıdır. Giriş tərəfdən bu potensial xammallardan, maliyyə və insan resurslarından ibarətdir; çıxış tərəfdən isə — istehsal olunmuş məhsullar və xidmətlərdən, izlənməsi təşkilata öz məqsədlərinə çatmağa kömək edən sosial davranış qaydaları toplusundan ibarətdir. Strateji idarəetmənin digər son məhsulu, хarici mühitdə təşkilatın dəyişikliklərə olan həssaslığını təmin edən daхili struktur və təşkilati dəyişikliklərdir. Sahibkarlar təşkilatlarında bu хarici dəyişiklikləri vaxtında aşkar etmək və düzgün qiymətləndirmək qabilliyətinə malik olmalıdırlar. Təşkilatın potensialı və onun strateji imkanları təşkilati mühiti və heyətin keyfiyyəti ilə müəyyən olunur.[1]
Strateji menecmentin məqsədi dedikdə müəssisənin müəyyən zaman keçdikdən sonra ən optimal üsullarla yüksək nəticələr əldə etməsinə imkan yaradan inkişaf strategiyasının formalaşması başa düşülür. Strateji menecment məqsədlərini aşağıdakı kimi təsnifləşdirmək olar:
Strateji idarəetmə – planlaşdırılmış fəaliyyətdə rəqabətdən doğan və situasiya ilə bağlı olan dəyişikliklərin nəzərə alınması, son məqsədə çatmaq üçün qərar qəbul edilməsi, işlərin gedişinin təhlili və lazımi tədbirlərin tətbiqi ilə məşğul olur. Strateji menecmentin əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
Müəssisədə strateji menecmentin aşağıdakı əsas prinsipləri tətbiq olunur:
Strateji menecment sisteminin strukturu menecment sisteminin strukturundan bir sıra elementlərə görə fərqlənir. Strateji menecmentdə sistemin metodik, informasiya və hüquqi təminatının rolu artır. Belə ki, bu məsələlərin həlli uzunmüddətli perspektivdə nəzərdə tutulur. Sistemin maddi resurslarla təminatı asanlaşır, lakin işlərin aparılması üçün yüksəkixtisaslı kadrlara və menecerlərə tələb artır. İdarəolunan altsistemdə menecmentin funksiyaları əvəzinə, strateji marketinq funksiyası tətbiq olunur ki, bu da müəssisənin gələcək strategiyasını müəyyən edir. Strateji menecment sistemi aşağıdakı istiqamətlərə yönəlir:
Strategiyanın həyata keçirilməsi yüksək səviyyədə aparılır və aşağıdakı məsələlərin həllinə yönəlir:
Strateji planlaşdırma — şirkətin məqsəd və vəzifələrinin konkretləşdirilməsi, onların vaxt baxımından icrası, resursların bölüşdürülməsi, perspektiv meyillərin müəyyənləşdirilməsi və fəaliyyətə səmərəli nəzarətin yaradılması kimi fəaliyyətin əsasını təşkil edir. Strateji plan idarəetmənin təşkili və planlaşdırılmasının əsasıdır. Strareji planlaşdırmanın ardıcıllıq mərhələləri aşağıdakı kimidir:
Strateji idarəetmə və planlaşdırmada müxtəlif klassik modellərdən: "Bazarın payının artırılması tempi", "Bazarın cəlbediciliyi" və "Bazarın təkamül mərhələsi" istifadə edilir. "Bazarın – bazar payının artırılması tempi" tipli modeli (BCG modeli) — Firmanın vəziyyəti bazarda fəaliyyətgöstərən bütün qalan təşkilatlara nisbətən mövqeləşir. "Bazarın (sahənin) cəlbediciliyi – şirkətin rəqabətqabiliyyəti" tipli modeli (GE/Mckinsey, Shell/DPM)modeli — Firmanın vəziyyəti bazarda onun güclü tərəflərinin nisbi qiymətləndirilməsini və həmin bazarın perspektivinin nisbi qiymətləndirilməsilə əlaqələndirərək mövqeləşir. "Bazarın (məhsulun həyat tsiklinin) təkamül mərhələsi – şirkətin rəqib vəziyyəti" tipli model (XoferŞendel, ADL modeli) — Firmanın vəziyyəti bazarın təkamül mərhələsindən (yaxud məhsulun həyat tsikli mərhələsindən) asılı olaraq rəqiblərə nisbətən onun mövqeyinin qiymətləndirilməsi nəticəsində müəyyən edilir.[7]
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|