 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Müqəddəs Qalla planı (ing. Plan of Saint Gall) — Orta Əsrlər dövrünə aid olan ən məşhur memarlıq təsvirlərindən biridir. IX əsrdə (təxminən 820-ci il) hazırlanmış bu plan, monastırların təşkilati və memarlıq quruluşunu əks etdirən nadir sənədlərdən biridir.[1] Plan, Müqəddəs Qalla monastırı üçün nəzərdə tutulsa da, onun heç vaxt tam şəkildə həyata keçirilmədiyi düşünülür. Bununla belə, o dövrün monastır mədəniyyəti və memarlıq anlayışı haqqında əvəzsiz məlumat təqdim edir.[2]
Müqəddəs Qalla Planı, ideal bir monastır cəmiyyəti və onun fəaliyyət mexanizmləri[3] haqqında ətraflı təsəvvür yaradan unikal sənəddir. O, Orta Əsrlərdəki mədəni və sosial strukturun necə təşkil olunduğunu anlamaq üçün tədqiqatçılara və tarixçilərə qiymətli məlumatlar təqdim edir. Bu plan, təkcə dini memarlıq üçün deyil,[4] həm də orta əsrlər Avropasının dünyəvi həyatı üçün də model təşkil etmişdir.
Plan, Karolinq dövründə, Rayxenau adasındakı bir monastırda hazırlanmışdır[5] . Rayxenau monastırı, o dövrdə intellektual və dini fəaliyyətin əsas mərkəzlərindən biri idi. Sənəd, ehtimal ki, Benedikt rahiblərinin gündəlik fəaliyyətlərini tənzimləmək və onların ideal monastır modeli yaratmalarına kömək etmək məqsədilə tərtib olunmuşdur. Planın adını aldığı Müqəddəs Qalla, İsveçrədə yerləşən bir məşhur monastır idi. Lakin bəzi tədqiqatçılar bu planın heç vaxt bu monastır üçün nəzərdə tutulmadığını, sadəcə ideal bir monastır modeli kimi yaradıldığını iddia edirlər.[6]
Müqəddəs Qalla Planı 1:1 miqyaslı tam tikili layihəsi olmasa da, çox detallı təsvirlər təqdim edir. O, monastırların necə qurulması lazım olduğuna dair fikir verir:[7]
Müqəddəs Qalla Planı, IX əsr Avropasının sosial,[8] dini və iqtisadi həyatını öyrənmək üçün nadir mənbələrdən biridir. O, orta əsrlərdə monastır həyatının gündəlik aspektlərini əks etdirir.[9] Plan, monastırların həm dini, həm də dünyəvi fəaliyyətlər üçün mərkəz rolunu oynadığını göstərir. Kənd təsərrüfatı, təhsil və mədəni fəaliyyətlərin eyni məkanda birləşdirilməsi, kompleks bir idarəetmə modelinin göstəricisidir.[10] Bu sənəd, Karolinq intibahının təhsil və mədəniyyət sahəsindəki təsirini göstərir. İntellektual və dini həyatın sintezini əks etdirən bir modeldir. Planın orijinal nüsxəsi İsveçrənin Müqəddəs Qallen Kitabxanasında saxlanılır. Bu, onu dünyanın ən qədim memarlıq təsvirlərindən biri edir.[11]
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|
