 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Əbül-Munzir (Əbüt-Tufeyl)[1][2] Ubeyy ibn Kəb ibn Qeys əl-Ənsari (ərəb. أبي بن كعب; I minillik, Mədinə – 649 və ya VII əsr, Mədinə) — Məhəmməd peyğəmbərin səhabəsi və vəhy katiblərindən biri.[3] Quranı gözəl oxumaq bacarığına görə ona "Seyidül-Qurra", "Seyyidül-Müslimin" və "Seyyidül-Ənsar" ləqəbləri verilmişdir.[4]
| Ubeyy ibn Kəb | |
|---|---|
| ərəb. أبي بن كعب | |
 | |
| Doğum tarixi | I minillik |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 649 və ya VII əsr |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | təfsir, fiqh, qiraət |
| Tanınmış yetirməsi | Əbu Əbdürrəhman Suləmi |
Mədinədə doğulmuş və Xəzrəc qəbiləsindəndir. Müsəlmanların Mədinəyə hicrətindən əvvəl İslamı qəbul etmiş, Əqəbədəki ikinci beyyətinin iştirakçısı olmuşdur.[3] Bədr, Uhud, Xəndək döyüşü və digər müsəlmanların müşriklərə qarşı döyüşlərində iştirak etmişdir. Uhud döyüşündə Ubeyy ağır yaralanır.
Übey ibn Kəb İslamı qəbul etməmişdən əvvəl oxuyub yazmağı bilən nadir insanlardan idi. Hicrətdən sonra Mədinə əhli arasından onun birinci katibi olur. O, Məhəmmədə nazil olan İlahi vəhyləri yazmış və Quranı ən yaxşı oxuyan şəxs olmuşdur. Məhəmməd peyğəmbər onu Muaz ibn Cəbəl, Zeyd ibn Sabit və Əbu Zeyd kimi Quran alimləri ilə bərabər tutmuşdur. Mədinə məscidinə Quran müəllimi təyin edilir. Übey həm də Quranın təfsirinin böyük bilicisi idi və Mədinədə Quranın bütöv bir təfsiri məktəbinin əsasını qoymuşdur.
Übey fiqh üzrə altı mütəxəssisdən biri olmuş, Məhəmməd peyğəmbərin dövründə fətvalar verirmişdir. Ondan əlavə, belə bir şərəf Ömər ibn əl-Xəttab, Osman ibn Əffan, Əli ibn Əbu Talib, Muaz ibn Cəbəl və Zeyd ibn Sabitə verilmişdir. Məhəmməd peyğəmbər Ubeyyəni də dövlət vəzifələrinə təyin etmişdir. O, Bali, Uzra və Bənu Səad qəbilələrindən zəkat yığan şəxs idi. Həyatı boyunca malyariya xəstəliyindən əziyyət çəkmiş və bu səbəbdən Mədinədə vəfat etmişdir. Bəzi mənbələrdə Dəməşqdə öldüyü və orada dəfn olduğu deyilsə də[5] bu doğru hesab olunmur.
O, Məhəmməd peyğəmbərin bildirdiyinə görə Quranı ən yaxşı oxuyan şəxs,[6] eyni zamanda Məhəmməd peyğəmbərdə həyatda ikən Quranı əzbərdən ona oxumuş səhabələrdəndir. Məhəmməd peyğəmbər Ubeyydən namazda ayələri qarışdırdığı zaman onu xəbərdar etməsini istəmişdir.[7] O, qurranın ilk təbəqəsindəki yeddi şəxsdən biri olub, Məhəmməd peyğəmbərin vəfatından sonra müsəlmanların təhsil almasında təqdirəlayiq şəxslərdən biridir. Onun xüsusi ilə Quranın tədrisindəki xidmətləri çox önəmli hesab olunur. Abdullah ibn Abbas, Əbu Hüreyrə, Abdullah ibn Səib, Abdullah ibn Əyyaş kimi səhabələr və Əbu Əbdürrəhman Suləmi ilə Əbül-Aliyə ər-Riyahi kimi tabiinlər ondan qiraət öyrəniblər. On qiraətin çoxunun isnad sənədində Ubeyy ibn Kəb vardır. Onun qiraət üslubu əsasan Şam bölgəsində məşhurlaşmışdır. Eyni zamanda təfsirdə fərqlənən Ubeyyin bu sahədəki görüş və rəvayətləri Mədinə təfsir məktəbinin bünövrəsini təşkil edir.
Əbu Bəkrin xəlifəliyi dövründə həyata keçirilmiş Quranın cəmlənməsi işində Zeyd ibn Sabitə köməkçi qrupun və eləcə də Osman dövrüldəki Quranın çoxaldılmasını həyata keçirən heyətin tərkibində o da var idi. O, Ömər tərəfindən hicri 14-cü ildə təravih namazlarının qıldırılması üçün imam təyin edilmişdir. O, həm də katiblik etmiş, xəlifə Ömərlə Qüds əhalisi arasında bağlanmış müqavilnin mətnini qələmə almışdır.[3]
O, Peyğəmbərdən 164 hədis rəvayət etmişdir. Ondan bir çox səhabə və Süveyd ibn Qəfələ, Zir ibn Hubeyş, Əbül-Aliyə ər-Riyahi, Əbu Osman ən-Nəhdi, Əbu İdris əl-Hövlani kimi tabiin alimləri hədis nəql etmişlər.[3]
İbn ən-Nədim Übey ibn Kəbin Quranın fəzilətləri barədə bir kitab yazdığını[8] iddia etsə də, İbn əl-Cəvzi həmin kitabın uydurma olduğunu demişdir.[9] Müasir dövrdə onun haqqında aşağıdakı tədqiqatlar aparılmışdır:
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|