Cephalopone - Wikipedia - Gecemiz.az

Cephalopone ilk dəfə təsvir edildikdə, üç fosil nümunəsi ilə məlum idi. Bu nümunələr yumşaq çöküntü qayanın təbəqələrində qorunmuş sıxılma-iz fosilləri olub. Digər yaxşı qorunmuş böcək fosilləri ilə birlikdə, Cyrtopone nümunələri Lutetian dövrünə aid Messel çökəkliyindən toplanıb. Messel çökəkliyində qəhvəyi kömür, neft şistləri və bitumlu şistlərdən ibarət çoxsaylı fosillər aşkarlanıb.^[2] Bu fosillərdə böcəklər, balıqlar, quşlar, sürünənlər və quru məməlilər qorunub saxlanıb. Messel çökəkliyi və bataqlığı Ümumdünya İrsi siyahısına daxil edilib. Bu ərazi təxminən 47 milyon il əvvəl vulkanik partlayışlar nəticəsində yaranan gölün qalığıdır. Cyrtopone Dlusski və Vedmann tərəfindən 2012-ci ildə Messel Formasiyası fosillərindən təsvir edilmiş üç yarımfəsilədən beş nəsli kəsilmiş cinsdən biridir. Digər üç cins olan Cyrtopone, Messelepone və Protopone də Ponerinae yarımfəsiləsinə aiddir. Casaleia cinsi Amblyoponinae yarımfəsiləsinə, Pseudectatomma cinsi isə Ectatomminae yarımfəsiləsinə daxildir.^[1]

Fosillər 2012-ci ildə Gennadi Dlusski və Sonya Vedmann tərəfindən Messelin poneromorf qarışqaları haqqında yazılmış məqalədə təsvir edilib. Cins və hər iki növ bu məqalədə adlandırılıb. Cinsin adı Ponera qarışqa cinsi və "baş" mənasını verən yunan sözü cephale-nin birləşməsindən yaranıb. "Grandis" epiteti latıncada "güclü" mənasını verir, "potens" isə latıncada "güclü" və ya "qüdrətli" deməkdir.^[1]

Messeldən olan Cephalopone ana qarışqaları (kraliçalar) böyük ölçüləri ilə xarakterizə olunur, təxmini bədən uzunluğu 20 millimetrdən çoxdur. Növlərin başları gövdənin uzunluğundan 1.5 dəfə çox deyil. Çənələri böyükdür başın uzunluğunun 80%-dən çoxunu təşkil edir və çeynəyən səthlərində doqquz-on diş var. Protopone növləri kimi bığlarının yuvaları başda geniş yerləşir, Pachycondylada olduğu kimi yaxın deyil.^[1]