 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Filiki Eterya (yun. Φιλική Εταιρεία, azərb. Dostluq Cəmiyyəti) — Yunanıstanı Osmanlı imperiyasının işğalından azad etmək məqsədi ilə 1814-cü ildə bir qrup yunan tərəfindən yaradılmış məxfi bir cəmiyyət. Bu cəmiyyətin adı bəzi mənbələrdə Etnik-i Eteriya kimi də göstərilir.[1]
Bu sözün mənası “Dostluq Cəmiyyəti” deməkdir. Onlar Qərbi Avropada fəaliyyət göstərən məxfi mason cəmiyyətlərinin yaradılış və fəaliyyət göstərmə üsullarını mənimsəmişdilər.[2] Filiki Eteriya 1814-cü ildə Emmanuil Ksantos, Nikolaos Skufas və Atanasios Çakalof adlı üç yunan tərəfindən o dövrdə Rusiyanın, müasir dövrdə isə Ukraynanın sərhədləri daxilində yerləşən Odessa şəhərində yaradılmışdır. Cəmiyyətin məqsədi Yunanıstan İstiqlaliyyət müharibəsini həyata keçirmək və Bizansı dirçəltmək idi. Bu təşkilat pul yığmış, silah paylamış, Osmanlı imperiyasının əleyhinə baş verəcək qiyam üçün təbliğat işləri aparmışdır. Hərəkatın lideri Aleksandr İpsilanti olmuşdur.[3]
Bu qərarlar əsasında birləşmiş assosiasiyasının mərkəzi Manya idi. Mərkəz 1818-ci ildə İstanbula köçürülmüşdür.[4] 1820-ci il aprel ayının 12-də keçirilmiş iclas zamanı assosiasiyanın rəhbərliyinə çar I Aleksandrın adyutantı olan Aleksandr İpsilantis gətirilmişdir. Məlumdur ki, 1820-ci ilə qədər cəmiyyətin üzvlərinin sayı 200.000 nəfərə çatmışdı.[5] Valaxiya-Moldavia hərəkatlarında, Moreya (1821) və Krit inqilablarında (1897) fəal rol oynamış Filiki Eteriya Osmanlı imperiyasının dağılması zamanı əsas məqsədlərindən uzaqlaşaraq “Megali İdea” (Böyük Yunanıstan) ideyasını irəli sürərək imperialist xarakter qazanmışdır.
«And içirəm həqiqi Tanrının hüzurunda, könüllü olaraq, həyatım boyu bu təşkilata sadiq olacağıma.
And içirəm ki, bu təşkilatın heç bir nişanəsini və ya sirrini açıqlamayacağam. Heç bir səbəblə başqalarının bu təşkilat haqqında bir şey öyrənməsinə imkan verməyəcəyəm.
And içirəm ki, bu barədə nə qohumlarıma, nə də ruhani və ya başqa bir dostuma bir söz belə deməyəcəyəm.»
Orijinal mətn (yun.)«ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΘΕΟΥ ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΩΣ ΟΤΙ ΘΕΛΩ ΕΙΜΑΙ ΕΠΙ ΖΩΗΣ ΠΙΣΤΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑΝ ΚΑΤΑ ΠΑΝΤΑ. ΝΑ ΜΗΝ ΦΑΝΕΡΩΣΩ ΤΟ ΠΑΡΑΜΙΚΡΟΝ ΑΠΟ ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΗΣ. ΜΗΤΕ ΝΑ ΣΤΑΘΩ ΚΑΤ’ ΟΥΔΕΝΑ ΛΟΓΟΝ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΩΣΗ ΑΛΛΟΙ ΠΟΤΕ ΟΤΙ ΓΝΩΡΙΖΩ ΠΕΡΙ ΤΟΥΤΩΝ, ΜΗΤΕ ΕΙΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΜΟΥ, ΜΗΤΕ ΕΙΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΝ Ή ΑΛΛΟΝ ΦΙΛΟ ΜΟΥ.»
«Nəhayət, and içirəm sənə, ey müqəddəs, lakin bəlalı Vətən!
And içirəm sənin uzun illər çəkdiyin əzablara, and içirəm sənin iztirablı və acı göz yaşlarına, neçə əsr boyunca əzab çəkmiş və hələ də çəkən bədbəxt övladlarının axıtdığı göz yaşlarına...
Bu anda mənim öz göz yaşlarıma, bu anda axan göz yaşlarıma and içirəm.
And içirəm ki, soydaşlarımın gələcək azadlığı naminə özümü sənə həsr edirəm, ey Vətən!»
Orijinal mətn (yun.)«ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ, ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ ΕΙΣ ΣΕ, Ω ΙΕΡΑ ΠΛΗΝ ΤΡΙΣΑΘΛΙΑ ΠΑΤΡΙΣ. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥΣ ΒΑΣΑΝΟΥΣ ΣΟΥ ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ ΕΙΣ ΤΑ ΠΙΚΡΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΤΟΣΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΕΧΥΣΑΝ ΚΑΙ ΧΥΝΟΥΝ ΤΑ ΤΑΛΑΙΠΩΡΑ ΤΕΚΝΑ ΣΟΥ. ΕΙΣ ΤΑ ΙΔΙΑ ΜΟΥ ΔΑΚΡΥΑ ΧΥΝΟΜΕΝΑ ΚΑΤΑ ΤΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΕΛΛΟΥΣΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ ΤΩΝ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΜΟΥ, ΟΤΙ ΑΦΙΕΡΩΝΟΜΑΙ ΕΙΣ ΣΕ.»
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|
