Arif Həsən oğlu Həsənov (7 noyabr 1936, Bakı) — Azərbaycan alimi, AMEA akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun "Tsikloolefinlər" laboratoriyasının müdiri, kimya üzrə elmlər doktoru, professor.[1][2]
Arif Həsənov | |
---|---|
Arif Həsən oğlu Həsənov | |
Doğum tarixi | 7 noyabr 1936(1936-11-07) (88 yaş) |
Doğum yeri | |
Elm sahəsi | kimya |
Elmi dərəcəsi | kimya üzrə elmlər doktoru |
Elmi adı | professor |
İş yerləri | AMEA, Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu |
Mükafatları |
![]() |
Arif Həsənov 1936-cı il noyabrın 7-də Bakı şəhərində, müəllim ailəsində anadan olmuşdur. 1944-cü ildə Ağdam şəhər orta məktəbinin birinci sinfinə daxil olmuş və oranı 1954-cü ildə bitirmişdir.
1954-cü ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası) "Neft və qaz texnologiyası" fakültəsinə qəbul olmuş və 1959-cu ildə oranı mühəndic-texnoloq ixtisası ilə başa vurmuşdur.
Həmin ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Sovetinin sərəncamı ilə "Parçaların kimyəvi texnologiyası" ixtisasına yiyələnmək üçün Rusiya Federasiyasının İvanovo şəhərinə ezam olunmuşdur. İl yarım müddətində həmin ixtisasa yiyələndikdən sonra, 1961–1963-cü illərdə H. Z. Tağıyev adına Toxuculuq kombinatının "Boyaq-bəzək" işləmə fabrikində sex rəisi vəzifəsində işləmişdir.
1963-cü ildən başlayaraq A. H. Həsənovun sonrakı əmək və elmi fəaliyyəti bilavasitə Azərbaycan MEA akademik Y. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu ilə bağlıdır. O, burada əvvəlcə mühəndis, sonralar kiçik və böyük elmi işçi vəzifələrində çalışmış, 1989-cu ildən bu günə kimi isə İnstitutun "Tsikloolefinlər" laboratoriyasının müdiridir.
Alitsiklik karbohidrogenlər və onların törəmələrinin kimyası professor A. H. Həsənovun elmi fəaliyyətində xüsusi yer tutur. Bu sahədə apardıgı tədqiqatlar nəticəsində bir çox praktiki qiymətli xassələrə malik, məlum və yeni monomerlərin alınmasının əlverişli üsulları yaradılmışdır. Belə istiqamətlərdən, başlıca olaraq, pirolizin C5 fraksiyasından tsiklopentadienin, bütün məlum proseslərdən öz iqtisadi və ekoloji göstəriciləri ilə fərqlənən çıxarılma prosesini, stereomüntəzəm polimerlər üçün tsiklopenten və norbornen kimi tsikloolefin monomerlərinin yeni alınma üsullarını, norbornen əsasında karkas karbohidrogenlərinin alınma prosesini, norbornen sırası karbohidrogenlərin bioloji aktiv O-törəmələrinin alınma üsullarını və s. göstərmək olar.
A. H. Həsənovun tərəfindən aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Üzvi Sintez İnstitutunda (Moskva), Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Sintetik və Təbii Ətirli Maddələr İnstitutunda (Moskva) və Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Sintetik Kauçuk Monomerləri İnstitutunda (Yaroslavl) sınaqdan keçirilmiş və müsbət rəylər alınmışdır. Sintez olunmuş tsikloolefin monomerləri (tsiklopenten, norbornen və 5-metilnorbornen) çox aşağı şüşələşmə temperaturuna (minus 97 və minus 1140C) malik kauçukların istehsalı üçün yararlı polialkenamer polimerlərinin alınmasında Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Sintetik Kauçuk İnstitutunda (Sankt-Peterburq) müsbət nəticə ilə sınaqdan keçmişdir. Alitsiklik sırası ketonların və olefinlərin bəzi oksigenli törəmələri əsasında Moskvada ətirli kompozisiyalar yaradılmış və müəlliflik şəhadətnamələri alınmışdır.
Elmi istiqaməti əsasən alitsiklik sırası karbohidrogenlər və onların törəmələrinin kimyasıdır. O cümlədən:
1963-cü ildən başlayaraq A. H. Həsənovun sonrakı əmək və elmi fəaliyyəti bilavasitə Azərbaycan MEA akademik Y. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu ilə baglıdır. Alitsiklik karbohidrogenlər və onların törəmələrinin kimyası professor A. H. Həsənovun elmi fəaliyyətində xüsusi yer tutur. O, NKPİ-nin Elmi Şurasının, 1999-cu ildə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının İxtisaslaşdırılmış Şurasının, 2000-ci ildən hal-hazıra kimi NKPİ-nin Dissertasiya Şurasının üzvüdür.
Aparılan praktiki əhəmiyyətli elmi işlərdən biri də mürəkkəb efir tipli sənaye plastifikatoru olan dibutilftalatın analoqunun alınma prosesidir. Prosesin texnologiyası işlənib hazirlanmış və Təcrübə-Sənaye miqyaslı istehsalı təşkil olunmuş, Bakı "Süni gön və Plyonka materialları" zavodunda müvəffəqiyyətlə tətbiq olunmuşdur.
A. H. Həsənov elmi işlərini pedaqoji fəaliyyəti ilə uzlaşdıran alimdir. 1964–67-ci illərdə Azərbaycan Politexnik İnstitutunun yeni açılmış "Lifli materialların texnologiyası" kafedrasında "Kimyəvi texnologiya" ixtisası üzrə əvəzçiliklə mühazirə fənnini aparmış, 1998-ci ildən etibarən 2008-ci ilə kimi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin professoru vəzifəsində pedaqoji fəaliyyətdə olmuşdur.
Elmi əsərlərinin sayı: — 246