Maks Bekman (alm. Max Beckmann; 12 fevral 1884, Leypsiq — 27 dekabr 1950, Nyu-York) — alman rəssamı, XX əsrin ortalarına qədər ən məşhur portret ustalarından biri[1].
Maks Bekman | |
---|---|
alm. Max Beckmann | |
![]() | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Leypsiq, Saksoniya krallığı, Almaniya İmperiyası |
Vəfat tarixi | (66 yaşında) |
Vəfat yeri | Nyu-York, Nyu-York ştatı, ABŞ |
Vəfat səbəbi | ürək tutması |
Milliyyəti | alman |
Vətəndaşlığı |
![]() |
Fəaliyyəti | rəssam, heykəltaraş, memarlıq çertyojçusu[d], rəssam-qravürçü[d], yazıçı, universitet müəllimi[d], illüstrasiyaçı[d] |
Janr | portret |
Stil | ekspressionizm |
Üzvlüyü |
|
![]() |
Veymarda şəkil çəkərək Berlinə köçən Maks Bekman Birinci Dünya müharibəsi zamanı xəstəxanada işləmişdir. O, mistika və fəlsəfə ilə maraqlanmışdır. Bir sənətkar kimi tanındığı illər - Veymar Respublikası dövrüdür. 1927-ci ildə Düsseldorf şəhərində Alman sənətkarlığı nominasiyası və Qızıl Medalı kateqoriyasında fəxri imperial mükafatını almışdır. 1925-ci ildən Stadelev İncəsənət İnstitutunda dərs demişdir. 1933-cü ildə faşist hakimiyyətinin təlimindən çıxarıldı, 500-dən çox rəsm əsəri Almaniyanın muzeylərindən çıxarıldı, işləri degenerat incəsənət nümunələri kimi sıralandı. Sənətkar və həyat yoldaşı 1937-ci ildə Amsterdama köçmüşdü, ancaq natsistlər burada da onu rahat buraxmadılar: 1944-cü ildə səfərbərlikdən qaçdıqdan sonra infarkt keçirdi. Yalnız 1947-ci ildə Bekkman və həyat yoldaşı okeanı keçə bildi. ABŞ-da qısa qalmasına baxmayaraq, o, Amerika sənətinə böyük təsir göstərmişdir.
"Quşların cəhənnəmi" (1938) nasist Almaniyasının alleqoriyasıdır. Bu Bekmanın "Gernika"sıdır, bu əsər nasistlərin rəssamın vətəninə edilən təcavüzə bir cavabdır. Hələ heç bir əsərində Bekman bu qədər düzünə, birbaşa tənqid etməmişdir[2].
Əsərin təhlili zamanı belə bir sual yaranır: niyə məhz quşlar insanlara əzab verir?
Xalq arasında yüksək rütbəli nasist məmurlara təntənəli formalarına görə "Goldfasanen" yəni "qızıl qırqovullar" deyilirdi. Həmçinin qartal nasist Almaniyasının rəmzi olmuşdur. Bəs mərkəzdəki nəhs quş nə təmsil edə bilər? Bu nasist fəlsəfəsinin əsas amillərindən biri Ana-torpaqdır, onun bir neçə döşü var (bu məhsuldarlığa işarədir, axı arilər irqi sağlam, "təmiz" nəsil yetişdirməli idi) və o sağ qolunu qaldırmaqla nasist salamı verir. Bu ilahə qorxunc şəkilə dişlərini ağardır, onun yanında isə yerdə qızıl pullar səpilib.
Sağ küncdə faşizm təbliğatının əvəzolunmaz hissəsi olan səsgücləndiriciləri görmək olur. Onlların altında rəssam nasistlərə satılmış və heç bir müqavimət göstərməyən din xadimlərini qara geyimli quş qismində təsvir etmişdir.
Sağ küncdə yerdə qəzet parçaları görmək olar, bu mətbuatın da nasistlər tərəfindən zəbt etildiyinə işarədir. Sol tərəfdə isə kiçik masanın üzərində nasistlər gəlməmişdən əvvəl insanların yiyələndiyi əşyalar: üzüm (bolluq), kitab (bilik və incəsənət) və şam (idrak işığı rəmzi) təsvir edilib. Əlbəttə ki, bu əsəri onsuz da təqiblərə uğrayan Bekman Almaniyada çəkməmişdir, o Hollandiyada yaradılıb. Lakin bu ölkədə də nasistlər rəssamdan əl çəkmir və buna görə Bekman ABŞ-na emiqrasiya etməli olur.
Vikianbarda Maks Bekman ilə əlaqəli mediafayllar var. |