Marsall Maklyuen - Wikipedia - Gecemiz.az

Marşall Maklyuen 1911-ci il iyulun 21-də Kanadanın Alberta əyalətinin Edmonton şəhərində anadan olmuşdur.^[11] O, Manitobadakı Vinnipeq Universitetində ingilis dili üzrə təhsil almış, daha sonra Kembric Universitetində doktorantura səviyyəsində təhsilini davam etdirmişdir.^[12] Burada o, yeni retorika və şifahi/yazılı mədəniyyət arasında fərqlər üzərində tədqiqat aparmışdır.^[13]

Maklyuen müxtəlif illərdə ABŞ və Kanadada bir çox ali məktəblərdə dərs demişdir. 1946-cı ildə Toronto Universitetində Media və Texnologiya mərkəzini quraraq akademik fəaliyyətini burada davam etdirmişdir.^[14]

Maklyuenin ən məşhur tezisi “medium is the message” ifadəsidir.^[15][16] O, bu fikirlə mesajın özündən daha çox onun təqdim olunduğu vasitənin insan düşüncəsinə, cəmiyyətin strukturlarına və mədəniyyətə daha dərin təsir etdiyini irəli sürmüşdür.^[17] Onun fikrincə, yeni texnologiyalar yalnız informasiyanı ötürmək vasitəsi deyil, həm də insan duyğularını və sosial münasibətləri yenidən formalaşdıran qüvvədir.^[18]

Maklyuen "qlobal kənd" (global village) anlayışını irəli sürərək, texnoloji vasitələrin dünyanı informasiyanın ani paylaşımı nəticəsində kiçildiyini və insanları daha sıx şəkildə birləşdirdiyini qeyd etmişdir.^[19] Xüsusilə televiziya və daha sonra internetin ortaya çıxması bu nəzəriyyəni aktuallaşdırmışdır. Onun fikrincə, informasiya texnologiyaları fərdlər arasında fiziki məsafələri əhəmiyyətini itirir və “planetar ölçülü bir kənd” təcrübəsi yaradır.^[20]

Maklyuen media vasitələrini "isti" və "soyuq" olaraq təsnif etmişdir. "İsti media" yüksək detallılıq təqdim edir və iştirakçının az fəallığını tələb edir (məsələn, kino, radio), "soyuq media" isə daha az məlumat təqdim edir, lakin daha çox iştirak və interpretasiya tələb edir (məsələn, televiziya, telefon, karikatura).^[21]

Maklyuenin nəzəriyyələri həm akademik mühitdə, həm də populyar mədəniyyətdə böyük təsir yaratmışdır.^[22][23] Onun ideyaları sonradan media tənqidi, kütləvi kommunikasiya, kibermədəniyyət, internet fəlsəfəsi və postmodernizm sahələrində geniş şəkildə müzakirə edilmişdir. 1960–1970-ci illərdə o, geniş ictimaiyyət arasında tanınırdı və tez-tez televiziya proqramlarına dəvət edilirdi.^[24]

Maklyuen, xüsusilə internet və rəqəmsal informasiya texnologiyalarının inkişafı kontekstində, bir çox mütəxəssis tərəfindən "gələcəyi görən" şəxs kimi qiymətləndirilir.^[25] Onun düşüncələri Nikolas Kar, Manuel Kastells, Nil Postman və Lev Maneviç kimi tədqiqatçılara təsir göstərmişdir.^[26][27]

Marşall Maklyuen 31 dekabr 1980-ci ildə Toronto şəhərində vəfat etmişdir.^[28] Onun ideyaları bu gün də müasir informasiya cəmiyyətinin anlaşılmasında aktual olaraq qalır.

Onun əsərləri eksperimental üslubda yazılmış, tez-tez vizual və konseptual oyunlarla müşayiət olunmuşdur. Bu yanaşma onun media vasitələrinin forması ilə məzmun arasında əlaqənin necə işlədiyini nümayiş etdirmək cəhdidir.

• 1951. The Mechanical Bride: Folklore of Industrial Man (1st ed.). New York: Vanguard Press.
  • reissued by Gingko Press, 2002. ISBN 978-1-58423-050-2.
• 1962. The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic Man. (1st ed.). Toronto: University of Toronto Press.
  • reissued by Routledge & Kegan Paul. ISBN 978-0-7100-1818-2.
• 1964. Understanding Media: The Extensions of Man (1st ed.). New York: McGraw-Hill Education.
  • reissued by MIT Press, 1994, with introduction by Lewis H. Lapham; reissued by Gingko Press, 2003. ISBN 978-1-58423-073-1.
• 1967. The Medium Is the Massage: An Inventory of Effects (1st ed.), with Quentin Fiore, produced by Jerome Agel. Random House.
  • reissued by Gingko Press, 2001. ISBN 978-1-58423-070-0.
• 1968. War and Peace in the Global Village (1st ed.), with design/layout by Quentin Fiore, produced by Jerome Agel. New York: Bantam Books.
  • reissued by Gingko Press, 2001. ISBN 978-1-58423-074-8.
• 1970. From Cliché to Archetype, with Wilfred Watson. New York: Viking Press. ISBN 978-0-670-33093-5.
• 1988. Laws of Media, edited by Eric McLuhan. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-5782-2.
• 2016 The Future of the Library: From Electronic Media to Digital Media, edited by Robert K. Logan. Peter Lang. ISBN 978-1-4331-3264-3.

• Kütləvi kommunikasiya
• Mediada determinizm
• Rəqəmsal mədəniyyət
• Informasiya cəmiyyəti

• McLuhan, M. (1964). Understanding Media: The Extensions of Man. McGraw-Hill.
• Federman, M. (2004). "What is the Meaning of The Medium is the Message?" University of Toronto.
• Levinson, P. (1999). Digital McLuhan: A Guide to the Information Millennium. Routledge.

• marshallmcluhan.com — rəsmi saytı
• Marşall Maklyuen — IMDb səhifəsi
• Marshall McLuhan bibliography at Monoskop
• "James Feeley fonds". University of St. Michael's College, John M. Kelly Library. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2015.
• "The Marshall McLuhan Collection". University of St. Michael's College, John M. Kelly Library. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2015.