 |
 |
Gecemiz.az |  |
 |
Bu məqalədə davam edən aktual hadisələrlə bağlı məlumat var. Vaxt keçdikcə məlumatlar sürətli şəkildə dəyişə bilər və ilkin xəbərlər etibarsız ola bilər. Bu məqalənin cari məzmunu ən son yeniləmələri və ən aktual məlumatları əks etdirməyə bilər. Bu məqaləni təkmilləşdirməkdən və ya müzakirə səhifəsində dəyişiklikləri müzakirə etməkdən çəkinməyin, lakin etibarlı istinadları olmayan əlavələrin silinəcəyini unutmayın. |
Tramp yolu, Tramp marşrutu və ya Beynəlxalq sülh və rifah naminə Tramp marşrutu (TRIPP) (ing. Trump Route for International Peace and Prosperity (TRIPP)) — ABŞ administrasiyasının təşəbbüsü ilə Zəngəzur dəhlizi çərçivəsində Ermənistan ərazisindən keçməli olan və Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvan MR ilə birləşdirən yola verilən ad.[1]
2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsi atəşkəs razılaşması ilə başa çatdı. Həmin müqavilənin 9-cu maddəsində Naxçıvan MR ilə Azərbaycanın əsas hissəsi arasında nəqliyyat marşrutlarının açılması nəzərdə tutulurdu. Azərbaycan bu maddəni əsas götürərək iki ölkə arasında Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı razılığın olduğunu bildirsə də, Ermənistan nəqliyyat marşrutlarının açılmasını dəstəklədiyini bildirib və bu layihənin dəhliz layihəsi olmadığını qeyd edib.[2] Atəşkəs razılaşmasından 2025-ci ilin ortalarınadək Zəngəzur dəhlizi haqqında hər iki ölkə arasında müzakirələr və açıqlamalar olsa da, konkret nəticə əldə edilmədi.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın 2025-ci ilin iyulun 10-da Əbu-Dabidə (BƏƏ) keçirilən görüşündə Zəngəzur dəhlizinin açılması barədə razılığa gəlindi və qərara əsasən Ermənistan dəhlizin beynəlxalq şirkətin nəzarəti altında fəaliyyət göstərə biləcəyi ilə razılaşdı.[3] ABŞ-nin təşəbbüsü ilə iki ölkə arasında danışıqlar sürətləndi. 2025-ci il avqustun 7-də "Reuters" agentliyi ABŞ administrasiyasındakı mənbələrə istinadən məlumat yaydı ki, tərəflər dəhlizlə bağlı razılığa gəliblər. Əlavə olaraq "Reuters" dəhlizin idarə edilməsinin uzun müddətə ABŞ-yə veriləcəyini və dəhlizin tikintisi və idarə olunmasında ABŞ-nin subpodratçı kimi çıxış edəcəyini qeyd etdi.[2]
8 avqust 2025-ci ildə Ağ evdə ABŞ Prezidenti Donald Tramp, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında 3 tərəfli sülh memorandumunu imzalandı. Həmin mərasimdə Donald Tramp Zəngəzur dəhlizindən də danışaraq, ABŞ-nin Ermənistanla 99 illik müqavilə imzaladığını və bu müqavilənin daha 99 il uzadılacağını bildirdi. Həmçinin Donald Tramp ABŞ şirkətlərinin bu bölgəni inkişaf etdirəcəyini və çoxlu pul xərcləyəcəyini bildirdi.[4]
Memorandumun imzalandığı tarixdə Rusiya Silahlı Qüvvələri Ukraynanın Odessa vilayətində yerləşən Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinə məxsus yanacaq anbarına beş "Şahed" kamikadze dronu ilə zərbə endirdi.[5] Həmçinin Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi layihəni tənqid edərək bildirdi ki, "bu layihə Qərbin Rusiya və İranı kənarlaşdırmaq üçün davam edən səylərinin bir hissəsidir".[6] Əlavə olaraq açıqlamada "Azərbaycan və Ermənistanın sülh prosesində regional balansı nəzərə almalı olduğu və öz xarici siyasətlərini bu balansa uyğun formalaşdırmalı" olduğu da qeyd edilib.[7]
İranın Ali Rəhbərinin baş müşaviri Əli Əkbər Vilayəti layihəni tənqid edərək iddia edib ki, layihənin məqsədi "İranın Qafqazla əlaqəsini kəsmək və İran və Rusiyaya quru blokadası tətbiq etməkdir".[6] O, əlavə edib ki, "bu dəhliz ya heç vaxt açılmayacaq, ya da, Trampın muzdluları üçün qəbiristanlığa çevriləcək.[8][9]
 |
 |
GECEMIZ.AZ |  |
 |
|